Irak zet in de jaren ’80 van de vorige eeuw veelvuldig chemische wapens in, zowel in de oorlog met Iran als tegen de eigen Koerdische bevolking. De grondstoffen voor deze wapens koopt het regime van Saddam Hoessein vooral van bedrijven in westerse landen. Ook Nederlandse bedrijven, met name Melchemie en KBS, zijn belangrijke leveranciers van dergelijke stoffen. Daarnaast speelt de inmiddels veroordeelde zakenman Frans van Anraat een grote rol in de opbouw van het chemische wapenarsenaal van Irak.
Pas in 1984 onderwerpt de Nederlandse regering de uitvoer van een aantal chemische stoffen aan een vergunningplicht. Aan deze vergunningplicht gaat een verbeten strijd tussen de ministeries van Buitenlandse Zaken en van Economische Zaken vooraf, waardoor uiteindelijk veel minder stoffen op de ‘zwarte lijst’ terecht komen dan aanvankelijk door Buitenlandse Zaken voorgesteld was. De uitvoer van een aantal stoffen, die wel degelijk gebruikt kunnen worden voor de productie van chemische wapens, kan dan ook doorgaan.
Wet Openbaarheid Bestuur
Een serie WOB-verzoeken (Wet Openbaarheid Bestuur), in samenwerking met VPRO’s Argos, bij de Ministeries van Economische Zaken en Buitenlandse Zaken, leverde de Campagne tegen Wapenhandel een schat aan informatie op over het Nederlandse handelsbeleid ten aanzien van Irak en meer in het bijzonder het exportbeleid voor chemicalieën die cruciaal waren voor het het gifgasprogramma van Saddam Hoessein. BuZa heeft de gewobde stukken uiteindelijk online gezet:
– Nederlands buitenlandbeleid Irak
– Handelsrelaties tussen Nederland en Irak (1980-1991)
– Nederlandse handelsrelaties met Irak in de jaren ’80
Nederlandse betrokkenheid
In 2007 werd Frans van Anraat, die in de jaren ’80 op grote schaal chemische grondstoffen leverde aan Irak, in hoger beroep veroordeeld tot 17 jaar gevangenisstraf. Vele andere betrokken personen en bedrijven hebben nooit verantwoording afgelegd over hun rol in dit schandaal, dat duizenden Koerden en Iraniers het leven kostte. Het VN rapport uit 1997 “Iraq’s Full, Final and Complete Disclosure (FFCD) Regarding Chemical Weapons To The United Nations Special Commission (UNSCOM)”, waarin de betrokkenheid van Nederlandse bedrijven wordt beschreven en dat een grote rol speelde bij de veroordeling van Van Anraat, is nu eindelijk openbaar. Wij publiceren hier de relevante hoofdstukken.
Rapport chemische wapens
In april 2007 publiceerde de Campagne tegen Wapenhandel het overzichtsrapport Nederland en de chemische wapens van Irak.
Lees ook het persbericht hierover.
In de media
Klik hier voor een overzicht van artikelen en uitzendingen.
