VDWVM weblog 19/09/2012 — Vorige week werd bekend dat de Europese wapenreus EADS wil fuseren met het Britse militaire bedrijf BAE Systems. Alle kranten die erover schreven, wisten ook te vertellen hoe de aandelenbeurzen op dit nieuws reageerden. Want het gaat bij deze bedrijven natuurlijk niet in de eerste plaats om het creëren van vrede en veiligheid, maar om winst voor de aandeelhouders.
Als de fusie doorgaat krijgt Nederland het hoofdkwartier van het grootste wapenbedrijf ter wereld. Groter dan de huidige nummer 1, het Amerikaanse bedrijf Lockheed Martin, producent van het omstreden gevechtsvliegtuig JSF. Nederland is een gunstige vestigingsplek voor zo’n internationaal bedrijf, omdat Nederlandse belastingregels het mogelijk maken om maar heel weinig af te dragen over internationale winsten. Niet voor niets wordt Nederland steeds vaker een belastingparadijs genoemd. Daarmee maken we geen beste beurt, want het betalen van belasting – hoe vervelend we het allemaal ook vinden – is essentieel voor het in stand houden van onze gezamenlijke voorzieningen.
Of de nieuwe wapenreus er echt komt is nog niet zeker, want er moeten nog veel betrokken partijen akkoord gaan met de fusie. De wapenbedrijven zelf willen graag: ze hebben te maken met zware concurrentie van de Amerikaanse wapenindustrie en met een markt waar, als gevolg van de economische crisis, niet meteen elk nieuwe militaire gadget aftrek vind bij nationale krijgsmachten. Een groot gezamenlijk Europees bedrijf kan meer geld uittrekken voor onderzoek – hoera, nog meer nieuwe wapens! – en voor lobby bij hun klanten. Maar er is een complicatie. Het is namelijk de vraag, of de Europese Commissie akkoord zal gaan met staatsbemoeienis met de nieuw te maken defensiereus.
Op dit moment hebben Frankrijk, Engeland en Duitsland vetorecht over de bedrijven EADS en BAE Systems door middel van een ‘Gouden Aandeel’. Ze kunnen daarmee bijvoorbeeld voorkomen dat het bedrijf wordt opgekocht door Arabische of Chinese beleggers. Dat is des te belangrijker omdat beide bedrijven betrokken zijn bij de productie van kernwapens. EADS maakt raketten voor de kernmacht van Frankrijk, BAE Systems bouwt nucleaire onderzeeërs voor de Britten. Over die productie willen beide landen toch liever zelf zeggenschap houden. Ook Angela Merkel houdt graag een forse vinger in de pap bij de wapenindustrie. Dat is natuurlijk allemaal niet erg in overeenstemming met de vrije marktprincipes van de Europese Unie. En daarom wordt verwacht, dat Brussel heel kritisch naar de overname zal kijken. Terwijl tegelijkertijd een fusie zonder zeggenschap onacceptabel zal zijn voor Londen, Parijs en Berlijn.
Op de foto een Franse nucleaire raket, geproduceerd door EADS.
Behalve regeringen volgen ook grote beleggers de fusieplannen op de voet. Zij kijken vooral naar mogelijke export- en winstgroei bij een fusie. Want geld verdienen aan wapenproductie, daar is volgens sommigen niets mis mee. Zo zit helaas nog veel geld van Nederlandse pensioenfondsen in het wapenbedrijf EADS. Een deelnemer in het ABP, die daarover een brief schreef aan zijn pensioenbeheerder, kreeg het volgende antwoord: “ABP sluit producenten van wapens in het algemeen niet uit van belegging, maar wapens met een controversieel karakter wel.” Hoe is het dan mogelijk dat ABP in kernwapens belegd? Want dat kernwapens voor een groot deel van de Nederlandse bevolking heel controversieel zijn, daar kan je toch niet om heen.
Welnu, dat kan omdat ABP ‘controversieel’ voor het gemak gelijk stelt aan ‘verboden’. In het Beleid Verantwoord Beleggen zegt ABP over dat controversieel karakter: “We beleggen niet in ondernemingen die betrokken zijn bij de productie van verboden goederen” Dat betekent volgens ABP “dat we niet beleggen in ondernemingen die rechtstreeks betrokken zijn bij de productie van antipersoneelsmijnen, clusterbommen en chemische of biologische wapens.” Nee, dat mag ook niet volgens de Nederlandse wet*, dus het zou heel gek zijn als het anders was. Dat is dus eigenlijk geen verantwoord beleggen, maar gewoon je aan de wet houden. Vervolgens schrijft ABP: “Ook kunnen we besluiten niet te beleggen in activiteiten die volgens zeer breed in Nederland gedragen opvattingen als verwerpelijk worden beschouwd.” Maar een verantwoord beleggingsbeleid is toch niet dat je schrijft dat je ‘zou kunnen besluiten’ om verantwoord te beleggen?
Gelukkig zijn er ook veel beleggers – waaronder de ASN – die helemaal niet investeren in wapenproductie, en al zeker niet in kernwapenproductie. Want wie wil er nou pensioen trekken van kernwapens?
*Een verbod op investeren in clustermunitie treedt naar verwachting in werking op 1 januari volgend jaar.
WdV
