[Toespraak bij manifestatie ‘Support Carola! Stop the criminalisation of rescue at sea!’, Amsterdam, 4 juli 2019]
Vluchtelingen komen niet zomaar in een situatie waarin ze op zee gered moeten worden. Daar gaat wat aan vooraf. Mensen vluchten met redenen. Europees beleid voedt dit, met militaire interventies, wapenexporten, steun aan dictators, klimaatverandering en oneerlijke handelsverhoudingen. Europa doet er ook alles aan om vluchtelingen buiten de deur te houden. Dat betekent: geen veilige vluchtroutes, opvang en hulp, maar opsluiting, deportaties en militarisering van grenzen.
Dit proces is al lang gaande. Sinds 2015 is dit in een stroomversnelling gekomen. EU-lidstaten sturen militairen naar de grenzen om deze te bewaken. Er is zo’n 1000 kilometer aan grensmuren en -hekken gebouwd in Europa. Militaire EU-missies in Afrika krijgen de taak ‘vluchtelingen stoppen’ erbij. Dictatoriale regimes, zoals die in Soedan, Tsjaad en Wit-Rusland, worden ingeschakeld als externe grensposten. Missies van EU-grensbewakingsdienst Frontex op de Middellandse Zee moeten de oversteek naar Europa tegen houden. En met Operatie Sophia voor de kust van Libië startte de EU de eerste echte militaire missie tegen migratie. Dat zijn maar wat voorbeelden. Alles wordt in stelling gebracht, van drones tot biometrische databases.
De Nederlandse regering doet daar hard aan mee. Aan de Frontex-operaties, het trainen van de Libische kustwacht, het sluiten van deals met dictaturen. En Nederland werkt actief mee aan het belemmeren en criminaliseren van reddingswerk op de Middellandse Zee.
Dit heeft desastreuze gevolgen. Geweld tegen vluchtelingen neemt toe, binnen en buiten Europa. Vluchtelingen worden gedwongen steeds gevaarlijkere routes te nemen. En ze worden zo in handen van criminele mensensmokkelnetwerken gedreven. De EU zegt mensenmokkel te willen bestrijden. In realiteit creëert het beleid van de EU juist de markt voor mensensmokkel. Het EU-beleid zorgt voor meer doden. En op langere termijn zullen er alleen maar meer vluchtelingen door komen.
De EU blijft desondanks ramvast op deze koers zitten: grensbewaking opvoeren en militariseren. Frontex breidt in hoog tempo uit en krijgt miljarden euro’s extra. Ruim 2 miljard daarvan is bestemd voor het kopen of leasen van materieel voor grensbewaking. Daarnaast geeft de EU miljarden euro’s subsidies voor het versterken van grenzen en het uitvoeren van deportaties. Ook naar landen buiten Europa gaat steeds meer geld om vluchtelingen al eerder tegen te houden. Naar schatting sterven nu nog veel meer vluchtelingen in de woestijn dan op zee. Nog verder buiten ons beeld.
Wie profiteert van al die miljarden geld voor grensbewaking? De wapenindustrie hoort de kassa rinkelen. Die heeft alles in de aanbieding: van schepen en helikopters tot nachtzichtcamera’s en gezichtscanners. De grensbewakingsmarkt groeit met zo’n 8% per jaar. En dat is geen toeval. De wapenindustrie heeft grote invloed op het migratiebeleid. Lobbyisten zijn kind aan huis bij de EU-bestuurders, met één boodschap: “Migratie is een veiligheidsprobleem. Dat moet je met militaire middelen bestrijden, wij hebben die middelen.”
Diezelfde bedrijven verdienen eerst goed aan het leveren van wapens die de oorlog en repressie waarvoor mensen op de vlucht slaan gaande houden. Grote hoeveelheden Europese wapens gaan naar het Midden-Oosten en Afrika. Voor meer dan 120 miljard euro in de afgelopen tien jaar.
Ook de Nederlandse industrie doet mee. Grote wapenbedrijven als Airbus en Thales zijn belangrijke profiteurs. Actiegroep ‘Stop the War on Migrants’ voert een campagne tegen ze. Sluit je aan!
De Libische kustwacht staat bekend om het aanvallen van vluchtelingen en reddingsschepen. Dat doet deze onder meer met patrouilleschepen van de Nederlandse scheepsbouwer Damen. Damen leverde ook schepen voor grensbewaking aan bijvoorbeeld Marokko, Tunesië, Turkije en het Verenigd Koninkrijk, dat ze inzet om de oversteek van Calais over het Kanaal tegen te houden.
We zouden hier elke dag kunnen staan. Want elke dag vallen er doden door het Europees migratiebeleid. Dit beleid moet stoppen. Geen grensbewaking, maar veilige vluchtroutes. Geen deportaties, maar opvang en steun. Geen reddingswerk hinderen, maar werken aan het wegnemen van oorzaken die mensen dwingen te vluchten. Dus ook: stop wapenhandel.
