Joop.nl 21/06/2018 – Met een Geïntegreerde Buitenlands- en Veiligheidsstrategie (GBVS) en een Defensienota heeft de regering zijn beleid voor de krijgsmacht vastgelegd. Deze week is het materieelbeleid (de wapenaankopen) besproken in de Tweede Kamer. Volgens Defensie is het dreigingsbeeld voor Nederland ‘divers, complex en onzeker’ en bestaat de vijand grofweg uit Russen, terroristen, trollen en irreguliere migranten. Daarnaast ziet de regering in de landen rondom Europa problemen die kunnen leiden tot conflicten: snelle bevolkingsgroei, grondstoffen- en waterschaarste, klimaatverandering, illegitiem bestuur en de groeiende kloof tussen arm en rijk.
In de GBVS worden de problemen allemaal opgesomd. Wat ontbreekt is een analyse van de oorzaken van de problemen. Logisch, want voor een deel worden ze veroorzaakt door neoliberaal beleid waar ook onze regering voor staat. Door de oorzaken van klimaatverandering en de groeiende kloof tussen arm en rijk te analyseren en aan te pakken kan je conflicten voorkomen of verminderen. Maar dan moet je natuurlijk wel kiezen voor een eerlijke economie en stoppen met fossiele brandstof.
[helikopter] Aan instabiliteit valt bovendien te verdienen. De defensiebegroting wordt met 1,5 miljard euro verhoogd, van 8 miljard naar 9,5 aan het einde van de regeerperiode. Daarvan gaat een flink deel naar de aanschaf van nieuwe wapens en dat is fijn voor de Nederlandse wapenindustrie. De afgelopen 25 jaar voerde Nederland een wereldwijde militaire interventiepolitiek. Daarvoor is militair materieel aangeschaft voor onder meer troepentransport, zoals een amfibisch transportschip. Sinds de Russische inname van de Krim en het Russisch optreden in Syrië is ook Koude Oorlogspolitiek terug van weggeweest en daarvoor moet weer nieuw militair materieel worden aangeschaft.
Games
Een deel van het verhoogde defensiebudget gaat naar personeel en dat is terecht. Net als onderwijzend en zorg verlenend personeel wordt ook het personeel van de krijgsmacht niet echt verwend, en er is dan ook een vergelijkbaar personeelstekort. De krijgsmacht heeft als extra probleem dat het vooral om technisch personeel en IT-ers zit te springen die ook elders makkelijk aan een baan komen. Daarom probeert men creatief te werven, onder meer met hippe pop-up banenwinkels, veel online advertenties gericht op jongeren en zelfs met voorlichting op basisscholen. In Nederland mag je voordat je 18 bent geen gewelddadige games kopen en niet stemmen, maar je mag vanaf je 16e zonder toestemming van je ouders tekenen voor de krijgsmacht. Nederland was een van de landen die er indertijd voor gelobbyd heeft dat in het VN-verdrag tegen kindsoldaten de leeftijdsgrens niet op 18 jaar werd gesteld.
Naast personeel en ‘basisgereedheid’ wordt geïnvesteerd in nieuwe wapens en opwaardering van bestaande wapens, ook heel profijtelijk voor de wapenindustrie. Nederland wil graag een zelfstandige marine-industrie in stand houden, en van de 14 materieelprojecten die nu op de rol staan zijn er 11 voor de marine. Een aantal schepen wordt vervangen of vernieuwd en er komt een Combat Support schip bij – ook geschikt voor het ‘ beheersen van vluchtelingenstromen’ aldus de staatssecretaris van Defensie. Verder wordt zo’n beetje de hele zware bewapening van de vloot vervangen, waaronder de Goalkeeper snelvuurkanonnen die in Hengelo worden gebouwd. Boven de markt hangt ook de aanschaf van nieuwe onderzeeboten. Hoewel in de Tweede Kamer nog niets is besloten zijn ambtenaren van het ministerie en diverse marinewerven daarover al druk in overleg.
Ook gaat Defensie over tot de aanschaf van vier grote drones, MQ-9 Reapers van General Atomics, waarvoor onderstellen worden geproduceerd bij Fokker in Helmond. Die zit in een heel andere categorie dan de drone die je als vaderdagskado kunt geven. Met de Reaper zullen vanaf militaire basis Leeuwarden inlichtingen worden verzameld voor bijvoorbeeld het bepalen van doelwitten tijdens Nederlandse interventiemissies aan de andere kant van de wereld. Mocht Nederland mee gaan doen in een grote oorlog dan kan – mits met toestemming van de Tweede Kamer – snel worden overgegaan tot de aanschaf van bewapening voor deze drone. Overigens ziet de minister ook inzetmogelijkheid voor de drones tijdens humanitaire missies en voor ‘steunverlening aan civiele autoriteiten’. De regering staat immers voor een geïntegreerd buitenlands- en veiligheidsbeleid, waarmee bedoelt wordt dat de krijgsmacht meer taken krijgt bij binnenlandse veiligheid. Wat dat precies gaat betekenen moet zich nog uitkristalliseren. Gaan we voetbalsupporters monitoren met een Reaper?
NAVO oppermachtig
Dat alleen Rusland in de Defensienota specifiek als dreiging wordt benoemd vindt de Tweede Kamer te beperkt, zij heeft de minister als aanvulling een visie gevraagd op China. Maar gemist wordt ook een visie op de veiligheidsrisico’s van NAVO bondgenoten met wispelturige presidenten, zoals de VS, Hongarije en Turkije. Ook is er nog steeds geen idee wat we moeten met bondgenoten die extremisme financieren, zoals Saoedi-Arabië. Binnen de NAVO proberen de Europese landen de Amerikaanse president voorlopig te paaien met hogere defensie-uitgaven. Dat geeft de Amerikanen meer financiële ruimte voor militaire opbouw elders in de wereld. Samen zijn de 29 NAVO-landen verantwoordelijk voor meer dan de helft van de 1,7 biljoen dollar die de wereld het afgelopen jaar aan defensie uitgaf.
Van een tekortschietende verdediging kan men dus niet echt spreken en de forse verhoging van de defensiebudgetten dient wellicht andere belangen dan veiligheidsbelangen. Rusland heeft overigens zijn defensiebudget in 2017 met 20% moeten verlagen wegens economische problemen. Als Europese landen gehoor geven aan de NAVO oproep voor 2% van het BNP naar defensie leidt dat tot 130 miljard euro meer aan militaire uitgaven. Dit lijkt moeilijk met elkaar te rijmen.
Wendela de Vries
.
