GroenLinks en de strijd om de grondstoffen – Grenzeloos 8 december 2020 Wendela de Vries – Voor klimaatactivisten is GroenLinks bij de komende verkiezingen een aantrekkelijke optie, zeker nu de strijdbare Kauthar Bouchallikht op de lijst staat. Maar de onlangs verschenen GroenLinks Defensievisie is propaganda voor het militarisme. Het stuk van 20 pagina’s zet de toon met: de Amerikanen hebben ons van de Duitsers bevrijd dus leve de krijgsmacht. Dat is net zo’n evergreen als: je bent vegetariër maar je draagt wel leren schoenen. Het heeft niets te maken met keuzes anno 2020.
Een andere onuitroeibare klassieker: “Als de internationale gemeenschap faalt om in te grijpen wanneer wereldburgers Roosevelt’s vier fundamentele vrijheden worden ontzegd, of zelfs bruut worden afgeslacht, terwijl een militaire interventie daar op realistische en humane wijze een eind aan kan maken, is een pacifistische strijd voor vrede en stabiliteit in de praktijk betekenisloos.” De militaire interventies in Afghanistan, Irak, Libië, Mali hebben ontredderde en gewelddadige samenlevingen en heel veel vluchtelingen opgeleverd. Zinloos verwoeste mensenlevens, ook van Nederlandse militairen, doordat politici blijven geloven in het sprookje van een militair maakbare vrede. Als realistische oplossing voor complex geweld is militaire interventie betekenisloos.
Binnen de lijntjes
GroenLinks wil een ‘humanitaire’ krijgsmacht, ‘gespecialiseerd voor het bieden van hulp in noodsituaties en het verdedigen van de internationale rechtsorde’. GroenLinks wil ‘beschermen wat voor onze toekomst van waarde is’ en kopieert daarmee bijna letterlijk de defensieslogan van onze rechtse regering: Verdedig wat ons dierbaar is. GroenLinks maakt zelfs een dreigingsanalyse die nauwelijks afwijkt van die van het Ministerie van Defensie. Op sommige punten hoor je NAVO-baas Stoltenberg ronken. Zo wordt over nucleaire dreiging onder meer gezegd dat “Iran heeft aangegeven zich niet meer te zullen houden aan het atoomakkoord uit 2015 en zichzelf niet langer restricties op te leggen bij de verrijking van uranium.” Wacht even, ging daar niet iets aan vooraf…? Een ander land dat het atoomakkoord als eerste opzei…? Precies op dit soort punten zou GroenLinks een andere visie kunnen presenteren maar doet dat niet. Dat Nederland geen nieuwe Amerikaanse kernwapens moet accepteren wordt wel op de GroenLinks website geschreven maar heeft deze Visie niet gehaald. Misschien is dat slordigheid. Misschien is dat bewust afzien van een lastig standpunt voor het geval regeringsdeelname gloort.
Klimaatoorlog
Zoals je van GroenLinks mag verwachten is er wel extra aandacht voor de gevolgen van klimaatverandering (“Naarmate grondstoffen schaarser zullen worden, wordt het gevaar allengs reëler dat grootmachten militaire middelen zullen inzetten voor het beschermen of claimen van waardevolle grondstoffen.”) Maar geen analyse hoe Westerse krijgsmachten al sinds de koloniale tijd plundering en transport van grondstoffen voor de kapitalistische economie mogelijk maken. De krijgsmacht is ingericht om onze economische belangen wereldwijd te beschermen en desnoods gewapenderhand af te dwingen. Daar kan je voor of tegen zijn, maar je moet daar wel iets van vinden in een Visiestuk. Tot op de dag van vandaag. Als het alleen gaat om verdediging van eigen grondgebied en om humanitaire hulp heb je een ander soort bewapening en strategie nodig.
Binnenlandse inzet krijgsmacht
Art. 97 van de Grondwet stelt “Ten behoeve van de verdediging en ter bescherming van de belangen van het Koninkrijk, alsmede ten behoeve van de handhaving en de bevordering van de internationale rechtsorde, is er een krijgsmacht.” Bij GroenLinks moet de krijgsmacht volgens de Grondwet “(1) het eigen grondgebied (inclusief het Caribische deel van het Koninkrijk der Nederlanden) en dat van bondgenoten verdedigen, (2) de internationale rechtsorde en stabiliteit beschermen en bevorderen en (3) overheid, provincies en gemeenten ondersteunen bij rechtshandhaving, rampenbestrijding en humanitaire hulp.” Bescherming van Nederlandse belangen wordt bij GroenLinks weggelaten terwijl de binnenlandse inzet van de krijgsmacht, beleid van defensieminister Bijleveld, aan de Grondwet wordt toegeschreven. Hier wordt de kans gemist de discussie te voeren wat Nederlandse belangen zijn. Zijn dat economische belangen? Of de belangen van toekomstige generaties? Ook kritische visie op militaire inzet bij binnenlandse rechtshandhaving zou op zijn plaats zijn geweest. Moeten militairen worden ingezet tegen burgers of wordt daar een grens overschreden?
Wapenindustrie en inlichtingendiensten
Positief is dat GroenLinks de aanschaf van extra F-35 gevechtsvliegtuigen en nieuwe onderzeeboten afwijst. Deze twee agressieve wapensystemen op het verlanglijstje van de krijgsmacht dreigen een groot deel van het defensiebudget op te slorpen. Daarentegen wil GroenLinks investeren in een geavanceerde hoogtechnologische marine en een ‘Commando Cyberstrijdkrachten’, dit laatste in samenwerking met de Marine Inlichtingendienst MIDV.
Investeren in ‘geavanceerde hoogtechnologische marine’ moet als muziek in de oren klinken voor het grote Nederlandse wapenbedrijf Thales, dat niet alleen levert aan de Nederlandse marine maar ook aan de marines van Egypte, Indonesië en Pakistan, om maar eens wat mensenrechtenschenders te noemen. GroenLinks heeft in het parlement terecht geprotesteerd tegen die leveranties, maar een florerende hoogtechnologische wapenindustrie in Nederland zal zonder wapenexport niet rendabel zijn. GroenLinks pleit voor een marine die bij de wereldtop behoort zonder de consequentie te doordenken dat dit een stimulans is voor wapenproliferatie.
Het toevoegen van de Marine-inlichtingendienst aan een cybercommado is een slecht signaal voor wie cyberoorlog-wapenbeheersingsverdragen nastreeft. Die verdragen worden juist tegengewerkt door inlichtingendiensten die vrezen dat hun spionagemogelijkheden worden ingeperkt. Ook het versterken van beveiliging van bedrijven en personen met krachtige versleuteling wordt door inlichtingendiensten tegengewerkt, zij willen zelf via achterdeurtjes toegang houden. Cyberdreiging komt niet alleen van trollen en terroristen, Westerse organisaties deden de eerste cyberaanval (Stuxnet).
Waar blijft de groene linkse visie?
GroenLinks wil de toch al met personeelstekort worstelende krijgsmacht allerlei maatschappelijke taken geven. Zo zou de krijgsmacht ‘onontbeerlijk’ zijn in het bestrijden van corona. Onontbeerlijk? Bezuinig je gezondheidszorg aan gort en zet je krijgsmacht in als er tekorten ontstaan? Militairen zijn primair opgeleid en uitgerust om te vechten. Het is noch kostenefficiënt, noch verstandig om je krijgsmacht structureel in te zetten als civiele hulpverlener.
GroenLinks heeft eigenlijk niet zoveel defensievisie. De rol van de krijgsmacht bij een – mede door klimaatverandering – steeds schever wordende wereldwijde welvaartsverdeling wordt wel benoemd (GroenLinks ziet hier “een belangrijke rol weggelegd voor onze krijgsmacht.”). Maar de cruciale vraag hoe voorkomen moet worden dat die krijgsmacht vooral de welvaart van de rijke Westerse landen gaat beschermen wordt niet gesteld. Van een partij die klimaatverandering als hoofdthema heeft zou je juist hier visie verwachten. Zeker nu het er sterk op lijkt dat de krijgsmacht precies die rol begint te spelen.
