Door Wendela de Vries. Over corruptie, notre ami le roi M6, en nieuwe baantjes voor defensiebaasjes
Het smeer
De Britse regering heeft deze zomer in hoger beroep bij de House of Lords een eerder vonnis van het Hooggerechtshof van tafel weten te krijgen, waarin werd gesteld dat het stopzetten van een corruptie-onderzoek naar BAE Systems (het vroegere British Aerospace) onwettig was. Daarmee is een einde gekomen aan een lange juridische strijd van de Britse Campaign Against Arms Trade (CAAT) en de Corner House, die begon toen Tony Blair in december 2006 het onderzoek van de Serious Fraud Office stopzette, omdat het ‘relaties met Saoedi-Arabië’ zou kunnen beschadigen. Naar nu bekend is geworden, heeft de Saoedische regering gedreigd de uitwisseling van informatie over terrorismedreiging stop te zetten als het onderzoek naar corruptie in de grote (£ 43 miljard) militaire Al-Yamamah deal zou worden doorgezet.
Het onderzoek van de Serious Fraud Office tegen Saoedi-Arabië begon in 2004. De Britse krant de Guardian heeft veelvuldig over de corruptiezaak geschreven, en onthulde bovendien dat in nog zes andere wapentransacties van BAE sprake was van grote fraude, o.a. in deals met Zuid-Afrika, Tanzania en Tsjechië. Vlak voor zijn aftreden als premier in 2006 liet Tony Blair het onderzoek tegen BAE stopzetten. CAAT en Corner House spanden daarop een rechtszaak tegen de regering aan, die ze in april 2008 wonnen: het Hooggerechtshof oordeelde dat de regering niet het recht had het corruptieonderzoek te verbieden. Maar het beroepshof van de Lords kreeg inzage in documenten, waaruit zou blijken dat de nationale veiligheid van het Verenigd Koninkrijk in gevaar kwam als hoge Saoedische beambten aan corruptieonderzoek werden onderworpen. En zo werd wederom een Britse wet met voeten getreden op grond van de nationale veiligheid.
Wereldwijd wordt geschat dat corruptie bij wapenhandel verantwoordelijk is voor meer dan de helft van alle omkoping en steekpenningen. Samen met de bouwwereld is de wapenindustrie de meest corrupte bedrijfstak. Het gaat gewoon niet zonder smeermiddel. Om zijn imago wat op te vijzelen, en omdat het waarschijnlijk toch wel geschrokken is van hoe dichtbij de wet kon komen, heeft BAE nu een set ‘ethische principes’ aangenomen waarmee het schandalen in de toekomst hoopt te voorkomen. De opsteller van de ethische principes, Lord Woolf, heeft gezegd dat het BAE tientallen miljoenen aan orders kan gaan kosten als ze zich er echt aan gaan houden. We zijn benieuwd. Intussen lopen ook in gaat het Britse onderzoek naar corruptie van BAE in de andere zes landen (Chili, Roemenië, Tsjechië, Qatar, Tanzania en Zuid-Afrika) wel gewoon door, en loopt er bovendien een Amerikaans én een Zwitsers justitieel onderzoek naar BAE-corruptie met betrekking tot de Al-Yamamah wapendeal. Corruptieonderzoek in Zuid-Afrika naar medeplichtigheid van Duitse en Britse wapenhandelaars bij een ongekend groot smeergeldschandaal, dat zich naast ANC-leider Zuma nu ook dreigt uit te strekken naar president Mbeki zelf, lijkt echter gehinderd te worden door onwelwillende medewerking van het Zuid-Afrikaanse ministerie van Justitie.
(zie ook: www.controlbae.org)
M6 koopt wapens
Begin dit jaar bestelde Marokko bij scheepswerf De Schelde (eigendom van Damen Shipyards) drie fregatten ter waarde van ruim 800 miljoen euro ($1,2 miljard). Toen de koop werd gesloten verklaarde een woordvoerder van De Schelde dat de keus voor het wapensysteem “bepaald werd door de wens om interoperabiliteit te verwerven, bijvoorbeeld op communicatiegebied, om Marokko in staat te stellen haar wens te vervullen deel te nemen aan operaties en missies met schepen van NAVO-landen.” Die wens lijkt versneld in vervulling te gaan. Sinds 2 juni neemt Marokko deel aan NAVO-operatie Active Endeavour, ingesteld na 11 september 2001. Onder Active Endeavour patrouilleren NAVO marineschepen in de Middellandse Zee, onderzoeken ladingen en escorteren niet-militaire schepen door de Straat van Gibraltar. De samenwerkingsovereenkomst werd feestelijk beklonken op het Brussels hoofdkwartier van de NAVO onder leiding van Jaap de Hoop Scheffer. Marokko heeft nog meer grote orders uitstaan om haar krijgsmacht op NAVO-niveau te brengen, zoals een Frans FREMM-fregat a $676 miljoen en 24 nieuwe F-16 gevechtsvliegtuigen, die nog zonder bewapening uitkomen op een bedrag van $2,4 miljard. Ter vergelijking: aan ontwikkelingshulp ontving Marokko in 2006 $ 1,046 miljard.
Op de foto de Marokkaanse koning Mohammed de zesde, bij jongeren bekend onder de naam M6
Defensielobby
CDA-Kamerlid Roland Kortenhorst, de man die bij het CDA – naast natuurlijk Defensie staatssecretaris Jack de Vries – de grote pleitbezorger is van de JSF, blijkt een bezig baasje. Naast zijn Kamerlidmaatschap heeft hij zich de afgelopen jaren beziggehouden met het oprichten van een luchtvaartbedrijf, Skytax, dat begin dit jaar officieel werd gepresenteerd. Het nevenfunctieregister van de Tweede Kamer heeft hij daarover bewust niet ingelicht, om “de concurrentie in de luchtvaartwereld niet wakker te maken.” Daarnaast is hij al jarenlang lid van de Algemene Raad van de Koninklijke Vereniging Onze Luchtmacht. Ook dit heeft hij niet gemeld bij het nevenfunctieregister, hoewel hij hier juridisch wel toe verplicht is. Zeker gezien het feit dat hij voorzitter is van de vaste commissie van Verkeer en Waterstaat en lid van de kamercommissie Defensie. Kortenhorst wil zich geheel aan zijn bedrijf gaan wijden en treed daarom af als Kamerlid.
Het bedrijf Skytax heeft nog een tweede interessante bestuurder, voormalig Stork Aerospace topman De Koning. Stork Aerospace is de grootste Nederlandse toeleverancier van de JSF. Momenteel heeft De Koning een nieuwe baan bij het Canadese Avcorp Industries Inc. Dit bedrijf is onder meer betrokken bij het maken van de bewegende vleugeldelen voor de JSF. Hij is tevens lid van de Raad van Toezicht van het Nationaal Lucht- en Ruimtevaartlaboratorium (NLR), de organisatie die betrokken is bij de “onafhankelijke” kandidatenevaluatie voor de vervanging van de F-16.
Over onafhankelijk gesproken. Een van de schrijvers van het PriceWaterhouseCoopers-rapport, dat in opdracht van Economische Zaken de economische baten van JSF-deelname voor Nederland in kaart heeft gebracht, is hoogleraar aan dezelfde economische faculteit van de universiteit van Tilburg, die in opdracht van de NIFARP onderzoek doet naar werkgelegenheidseffecten van JSF-deelname. NIFARP staat voor Netherlands Industrial Fighter Aircraft Replacement Platform en is de lobbyorganisatie van de defensie-industrie voor Nederlandse deelname aan de JSF.
