Europees Netwerk tegen Wapenhandel Persbericht – Brussel, 29 april 2021 – Vandaag brengt het Europees Parlement een beslissende stem uit over het Europees Defensiefonds (EDF), waarmee 8 miljard euro uit de EU-begroting 2021-2027 wordt toekend aan onderzoek en ontwikkeling (O&O) van wapens en militaire technologie.
Het is voor het eerst dat EU-geld – in strijd met Europese verdragen – wordt gebruikt voor militaire doeleinden. Het Europees Netwerk tegen Wapenhandel (ENAAT) roept EU-parlementsleden op om de militarisering van de EU te stoppen en het Europese vredesproject te redden.
Het EDF, een EU-financiering voor militaire O&O, is tot stand gekomen na intensieve lobby door de wapenindustrie, dezelfde industrie die van deze miljardensubsidie profiteert. Nu al lopen er twee proefprojecten (1) waarvoor een half miljard euro uit de EU-begroting 2014-2020 is gehaald om wapenbedrijven en militaire onderzoekscentra in de EU te subsidiëren. Dit is gegaan ten koste van civiele programma’s. “Uit ons onderzoek blijkt dat de vier grote Europese militaire machten (Frankrijk, Italië, Spanje en Duitsland) en de acht bedrijven die de Europese Commissie over deze financiering adviseerden, het meest hiervan te profiteren” aldus Wendela de Vries, coördinator bij Stop Wapenhandel.
Het EU-Defensiefonds jaagt militaire uitgaven en wapenwedloop aan
In 2020 bedroegen de wereldwijde militaire uitgaven bijna 2 biljoen US$. “De 27 landen van de EU hebben hun gezamelijke militaire uitgaven in 2019 met 4,6% verhoogd tot 204 miljard euro. Het EDF komt bovenop deze uitgaven, en daarnaast hebben de lidstaten toegezegd hun nationale militaire uitgaven in het kader van PESCO verder te verhogen ” zegt Jordi Calvo, senior onderzoeker en coördinator bij het Spaanse Center Delas.
“Het creëren van nieuwe markmogelijkheden in de EU en daarbuiten” is een van de gunningscriteria van het EDF. “Met andere woorden, het subsidiëren van wapenbedrijven om nieuwe wapens en militaire technologie te ontwikkelen voor gebruik in de EU en voor export, terwijl de wapenexportcontrole verzwakt” zegt Francesco Vignarca, campagnecoördinator van het Italiaanse Rete Pace & Disarmo.
Het EU-Defensiefonds is een bedreiging voor een democratische EU
Met een uitzonderingsregel is vastgelegd dat de uitvoering van de EDF valt onder uitvoeringshandelingen in plaats van gedelegeerde handelingen. “Dit betekent dat het Europees Parlement nauwelijks zeggenschap zal hebben over hoe het fonds de komende zeven jaar door de Commissie en de lidstaten wordt uitgevoerd. Daar komt bij dat rond het EDF regelmatig het argument van ‘veiligheidsbelang’ uit de kast wordt gehaald om transparantieregels van de EU te omzeilen. Dit alles schept een gevaarlijk precedent dat de democratische controle van de EU ondermijnt ” waarschuwt Laëtitia Sédou, projectmedewerker bij ENAAT.
Het EU-Defensiefonds is een bedreiging voor vrede en internationaal recht
Projecten die in het kader van het EDF worden gefinancierd zijn onder meer onbemande systemen, kunstmatige intelligentie, en andere ontwrichtende technologieën ‘die de manier van oorlogvoeren radicaal veranderen’. De impact van dergelijke wapens is een punt van zorg voor deskundigen in internationaal recht. “De huidige ethische beoordeling, voor zover die al bestaat, voldoet niet aan de internationale verplichting om mee te wegen of deze technologieën mogelijk het internationaal recht ondermijnen. De Europese Ombudsman uitte onlangs nog zijn bezorgdheid over het gebrek aan transparantie van de Commissie in deze kwestie”, vertelt Bram Vranken, onderzoeker bij het Belgische Vredesactie.
Gaat de EU zijn ‘hard power’ of zijn ‘soft power’ versterken?
“De realiteit is dat Europa met het EDF bezig is met oorlogsvoorbereiding; deze ontwikkeling van harde macht van de EU zal vreedzame alternatieven verder marginaliseren en het EU vredeswerk in diskrediet brengen” concludeert Tony Fortin, onderzoeker bij het Franse l’Observatoire des Armements.
De EU zou een alternatief moeten tonen tegenover de wereldmachten en zijn middelen moeten inzetten voor het bevorderen van vreedzame conflictoplossing en het bestrijden van de oorzaken van conflicten, zoals klimaatverandering en de ongelijke verdeling van macht en rijkdom. ENAAT roept de Europese parlementsleden op het Europese vredesproject te redden en het Europees Defensiefonds af te wijzen.
Voor meer informatie:
ENAAT 2020-factsheet (bijgewerkt 16.04.21) ‘Who profits from of the EU Defence Fund?’
ENAAT 2019-factsheet ‘Wat is het EU-defensiefonds‘
Besluit van de Ombudsman in zaak 1839/2020 / OAM over de transparantie van de EG-procedure om de EDIDP-naleving van het internationaal recht te controleren
Unethical and amoral. How the EU weapons programme neglects human rights Bram Vranken, 21.09.2021
Beveiligde winst! Hoe de wapenindustrie het Europees defensiebeleid kaapt Bram Vranken, Vredesactie, oktober 2017
(1) Voor de Voorbereidende Actie voor Defensieonderzoek (PADR) en het Industriële Ontwikkelingsprogramma voor Defensie van de EU (EDIDP) is in 2017-2020 590 miljoen euro uit de EU-begroting gehaald.
