Open brief BN/De Stem
Volgende week leidt u een militaire handelsmissie naar de Verenigde Arabische Emiraten. Tientallen Nederlandse bedrijven gaan mee, alsmede twee
brancheorganisaties van de wapenindustrie, en naast uw eigen medewerkers ook medewerkers van Buitenlandse Handel en Economische Zaken. Een zware delegatie om de Nederlandse defensie- en veiligheidsindustrie te promoten. U bezoekt bovendien de IDEX wapenbeurs, de grootste wapenbeurs van het Midden-Oosten.
U gaat bedrijven helpen hun militaire export te vergroten in een regio waar ondemocratische regimes op grove wijze de mensenrechten schenden. In landen die oogluikend toestaan dat extremistische groepen van geld en wapens worden voorzien. Dat zijn geen regimes waarmee men zaken moet willen doen, zeker geen militaire zaken. We hebben het hier niet over bloembollen of zuivelexport, maar over producten die regimes helpen de macht te behouden.
Tijdens de Arabische Lente, in 2011, bleek dat Nederlandse pantservoertuigen werden ingezet tegen burgers in Bahrein en hoogstwaarschijnlijk ook Egypte. De Tweede Kamer schrok zich een hoedje en riep de verantwoordelijke ministers op het matje. Besloten werd toen om de wapenexport naar het Midden-Oosten te stoppen. Een besluit dat slechts 5 maanden heeft standgehouden, toen werd vanwege de Nederlandse concurrentiepositie de handel weer hervat. Niet bepaald reclame voor de Nederlandse houding ten opzichte van mensenrechten en democratie.
Nederland is een grote wapenexporteur. Uw eigen ministerie voorop: dat verkoopt grote hoeveelheden tweedehands materieel over de hele wereld. Gevechtsvliegtuigen bijvoorbeeld die hier ’tot op de draad versleten’ worden genoemd, vinden nog gretig aftrek in Jordanië. Daarnaast kent Nederland een aantal grote wapenproducenten en enkele honderden bedrijven die grotendeels voor de civiele markt produceren, maar ook willen produceren voor krijgsmachten en veiligheidsdiensten.
Verschillende bedrijven die meegaan met uw handelsmissie hebben gereageerd op onze kritiek over hun deelname. Allemaal doen ze alsof hun neus bloed. Sommige bedrijven beweren dat ze geen wapens maken, maar alleen onderdelen, bijvoorbeeld elektronica. Maar als die elektronica een raket naar zijn doel stuurt is dat een essentieel wapenonderdeel. Andere bedrijven beweren dat ze alleen defensieve wapens maken. Maar het onderscheidt tussen offensieve en defensieve wapens is militair gezien flauwekul. Pantser is bijvoorbeeld bedoeld als bescherming, maar met goede bepantsering is het makkelijker om de aanval te openen. Bedrijven moeten hun verantwoordelijkheid nemen en niet willen verkopen aan foute klanten.
Daarbij kan men zich niet simpelweg verschuilen achter wapenexportregels. In totaal werd de afgelopen 10 jaar 630,1 miljoen euro aan militaire goederen vanuit ons land naar het Midden-Oosten geëxporteerd. Daarvoor moet altijd een vergunning worden aangevraagd. Er volgt dan een toetsing aan de hand van criteria, die betrekking hebben op onder meer mensenrechten, het risico dat de wapens een conflict verergeren en het risico op doorleveren naar andere bestemmingen. In de praktijk blijkt dat dit niet belet dat wapens worden geleverd aan landen waar het met de mensenrechten erbarmelijk gesteld is, of die betrokken zijn bij conflict. Nederland leverde de afgelopen jaren onder meer aan Saoedi-Arabië, Egypte, Jordanië, Turkije en Bahrein. De wapenexportregels zijn een wassen neus.
De handelsmissie waaraan u deelneemt is bedoeld om de Nederlandse export te stimuleren. Op korte termijn kan dat misschien werkgelegenheid opleveren. Maar op lange termijn is de Nederlandse export vooral gebaat bij vrede en stabiliteit. Het Midden-Oosten is een kruitvat. Alle militaire interventies en wapenleveranties van de afgelopen jaren hebben niet kunnen voorkomen dat het geweld steeds verder escaleert. Vaak hebben ze zelfs bijgedragen aan verergering van de gewelddadige chaos, zoals in Libië en Irak. Nog meer wapens leveren maakt de situatie er niet beter op, integendeel.
De Britse Prins Charles heeft inmiddels verklaard genoeg te hebben van het promoten van wapens in het Midden-Oosten Misschien kunt de Koninklijke weg bewandelen en de handelsmissie annuleren. Veel succes daarmee.
Vriendelijke groet
Wendela de Vries
coördinator Stop Wapenhandel
