Barcelona/Amsterdam, 28 november 2019 – Volgens de Hoge Commissaris van de Verenigde Naties voor Vluchtelingen (UNHCR) waren er wereldwijd 70,8 miljoen vluchtelingen in 2018. Het antwoord van de Europese Unie richt zich op het versterken van de grenzen, en blijft verre van het nakomen van haar internationaalrechtelijke verplichting om vluchtelingen bescherming te bieden.
Het nieuwe rapport ‘Guarding the Fortress – The role of Frontex in the militarisation and securitisation of migratory flows in the European Union’, een co-publicatie van het Delàs Centre for Peace Studies, het Transnational Institute (TNI) en Stop Wapenhandel, onderzoekt de rol van het Europese Grens- en Kustbewakingsagentschap Frontex in de bewaking van het zo gecreëerde Fort Europa.
Het onderzoek analyseert het mandaat, de voorschriften en de functies van Frontex en constateert dat het beveiligingspraktijken uitvoert die mensen criminaliseren die gedwongen op de vlucht zijn geslagen. Frontex houdt vluchtelingen tegen, onderschept ze, besteedt grensbeheer uit aan derde landen en dwingt mensen die op de vlucht zijn voor geweld terug te keren.
Het rapport benadrukt de aanzienlijke stijging van het budget van Frontex in de afgelopen jaren. Oplopend van €6,2 miljoen in 2005 tot € 288 miljoen in 2018 bedroeg het totale budget voor de periode 2005-2018 ruim €1,6 miljard. In 2019 zette deze stijging zich voort, met een jaarbegroting van € 333 miljoen.
Het patroon van een steeds groter wordend budget voor grenscontrole toont de politieke inzet van de EU om de grenzen van Europa te versterken en Frontex te versterken als een grenscontrolesysteem, terwijl zoek- en reddingsacties en humanitaire operaties worden verwaarloosd. “De inzet van de EU om de rol van Frontex in terugkeeroperaties te versterken is zorgwekkend, vooral sinds 2016, toen haar mandaat werd uitgebreid om dergelijke operaties te coördineren. Een steeds belangrijker deel van het budget wordt hieraan toegewezen”, zegt Ainhoa Ruiz Benedicto, onderzoeker bij het Delàs Centre for Peace Studies en auteur van het rapport.
Dit wordt aangetoond in de Frontex-budgetanalyse: het budget voor terugkeeroperaties steeg van €80.000 in 2005 tot € 47,8 miljoen in 2018, met een goedgekeurd budget van €63 miljoen voor 2019. Het aantal door Frontex gecoördineerde terugkeeroperaties nam met bijna 76% toe in 2018 vergeleken met 2017, volgens gegevens van het agentschap zelf. Uit de analyse blijkt ook dat van de 19 belangrijkste gezamenlijke operaties van Frontex geen enkele een specifiek mandaat heeft om mensen te redden. Ze zijn allemaal gericht op het bestrijden en onderscheppen van verschillende ‘misdrijven’, waaronder die met betrekking tot migratie. Deze modus operandi criminaliseert migratie en tast de mogelijkheid aan om op een humane manier met vluchtelingen om te gaan.
Frontex-missies in het Middellandse Zeegebied zoals operatie Poseidon werden gecreëerd ter vervanging van de Italiaanse op een humanitair mandaat gebaseerde operatie Mare Nostrum, maar hadden geen reddingsmandaat.
Analyse van operaties toont aan dat Frontex een cruciale rol speelt bij de uitbreiding van Fort Europa, en dat het opereert in derde landen door de inzet van door Frontex gemandateerde veiligheidstroepen. Op deze manier wordt uitbesteding van grensbeheer bevorderd en wordt een Europese agenda opgelegd aan derde landen.
“De Europese Unie moet haar belofte nakomen om mensen te redden, in plaats van stevig te focussen op grensbeveiligingspraktijken die leiden tot een strengere controle op het verkeer van mensen, het recht op opvang schenden en bijdragen aan een toename van geweld tegen mensen die al moeten vluchten voor geweld ”, concludeert Ruiz Benedicto.
Rapport ‘Guarding the Fortress‘ – Executive summary
