Vredesmagazine nr. 4 2011 — Wendela de Vries
In februari 2005 bezocht Jaap de Hoop Scheffer als eerste secretaris-generaal van de NAVO Israël. De maand daarop hielden Israël en de NAVO hun eerste gezamenlijke marineoefening in de Rode Zee.
Dit past in de algemene trend van een steeds meer wereldwijd opererende NAVO, met het Partnership for Peace voor Oost-Europese landen en het Istanbul Cooperation Initiative voor de landen rond de Middellandse Zee.
De band tussen Israël en de NAVO is echter wel heel innig, en hij wordt steeds inniger. Er zijn zelfs mensen die hopen dat Israël volledig lid van de NAVO zal worden, maar het is onwaarschijnlijk dat dit ooit gebeurt. De meeste NAVO-landen voelen er niets voor om via de verdragsorganisatie verplicht te worden Israël bij te staan als het zou worden aangevallen. Niet alleen omdat ze dan in een onwenselijke oorlog terecht kunnen komen, maar ook omdat het relaties met Arabische staten zou vertroebelen, en dat is niet goed voor de olietoevoer.
Het charmeoffensief van de NAVO naar de landen rond de Middellandse Zee begon in 1994 met de Mediterranean Dialogue, waarmee Egypte, Israël, Jordanië, Marokko, Mauretanië, Algerije en Tunesië werden betrokken in het NAVO-veiligheidsbeleid. De Dialogue werd echter geen doorslaand succes, en werd in 2004 – na 9/11 – opgevolgd door het Istanbul Cooperation Initiative. Dit raamwerk voorziet in multilaterale samenwerking bij terrorismebestrijding en het tegengaan van de verspreiding van massavernietigingswapens. Het Initiative voorziet ook in de hervorming van strijdkrachten in de regio en de verbetering van de mogelijkheid tot gezamenlijk optreden.
De speciale positie van Israël blijkt onder meer uit het feit dat het in 2006 – vlak na de oorlog met Libanon – als eerste land een Individueel Samenwerkingsprogramma met de NAVO overeen kwam, waarmee een permanente strategische dialoog werd gestart over onder meer terrorisme, het delen van informatie van de inlichtingendiensten, nucleaire proliferatie, wapenaankopen en logistiek. Daarmee kreeg Israël toegang tot het computer- en inlichtingennetwerk van de NAVO. Om de ratificatie van deze overeenkomst te vieren ging De Hoop Scheffer in 2009 opnieuw op bezoek in Israël midden in de Gaza-oorlog.
NAVO-codes
Een gezamenlijk militair aankoopbeleid kan zeer winstgevend zijn voor de Europese defensie-industrie. Defensiebedrijven staan te trappelen om te profiteren van wat eufemistisch genoemd wordt “Israëls unieke militaire ervaring.” Israëlische wapens zijn used-in-combat en een betere aanprijzing kunnen wapensystemen nauwelijks krijgen. Ze zijn zogezegd grondig doorgetest in echte gevechtssituaties. Voor verdere samenwerking is ook erg handig dat Israël onlangs de NAVO-codes is gaan gebruiken. Deze zijn gebaseerd op een 13-cijferig codesysteem dat binnen de NAVO wordt gebruikt voor inventarisatie van al zijn materieel, van complete wapens tot reserveonderdelen en computersystemen. Dit is buitengewoon praktisch voor de wapenhandel tussen Israël en de NAVO-landen en opent de poort naar nog nauwere defensiesamenwerking en het gezamenlijk ontwikkelen van nieuwe wapens.
De NAVO beschouwt Israël als een nuttige bondgenoot tegen Iran en het Islamitisch terrorisme. Israël maakt inmiddels deel uit van het gezamenlijke maritieme controlesysteem van de NAVO en neemt deel aan NAVO-patrouilles in de Middellandse Zee. Ambtenaren van het Israëlische ministerie van Buitenlandse Zaken deden mee aan de discussie over het nieuwe strategisch concept van de NAVO.
Mogelijkheden voor verdere samenwerking zijn er onder meer bij de ontwikkeling van een nieuwe antiterrorismedoctrine, inclusief cyberterrorisme, een betrekkelijk nieuw terrein voor de NAVO. Onder het FP7 financieringsprogramma van de EU neemt Israël deel in een programma voor ‘binnenlandse veiligheid’ waarvoor 3,6 miljoen euro onderzoeksgeld is uitgetrokken, dat grotendeels naar de defensie-industrie gaat. Met Europees belastinggeld wordt zo de Israëlische ervaring in het onderdrukken van Palestijns verzet bruikbaar gemaakt voor Europese controlestrategieën. In Nederland nemen TNO en multiculti-instituut Forum deel aan dit programma.
Dit artikel verscheen eerder in het VredesMagazine
