Wapenhandelpagina VD AMOK nr.2 2007
De afgelopen maanden is de bezem weer flink door de voorraadschuur bij Defensie gegaan. Grootste klapper is de verkoop van honderd Leopard 2 tanks aan Canada, dat ze later dit najaar wil inzetten bij de ‘wederopbouw’ van Afghanistan. De order zal naar schatting zeker 300 miljoen euro voor de staatskas opleveren. Fabrikant Krauss-Maffei Wegman (KMW), dat Canada nieuwe tanks aanbood, had daarbij het nakijken.
Na eerdere leveranties van tweedehands F-16s aan Chili (18 stuks) en Jordanië (11) tekende staatssecretaris Van der Knaap in april een nieuw contract met Amman voor nog eens zes toestellen. In de media is verder gespeculeerd over verdere afslanking van de F-16 vloot door opheffing van een squadron (18 vliegtuigen).
Dat die verkopen een domino-effect veroorzaken laat Jordanië zien. Terwijl het met F-16’s uit Nederland en België de luchtvloot flink moderniseert, raken oude F-5 gevechtsvliegtuigen van een generatie eerder voor hen weer overtollig. Wat een geluk dat Kenia daar nog wel weer belangstelling voor heeft. Het moet alleen nog wachten op toestemming van de VS, waar de toestellen ooit werden gebouwd.
In de jaren negentig werd dikwijls verteld dat de Nederlandse wapenhandel betrekkelijk omvangrijk was voor een land zonder grote wapenindustrie doordat immense Koude Oorlogsarsenalen overtollig raakten en daarom – eenmalig – de verkoop ingingen. Bijna twintig jaar verder kan dat verhaal gerust naar het land der fabelen verwezen worden. De verkoop van tweedehands defensiematerieel is vooral structureel omvangrijk omdat Nederland in grote vaart nieuwe wapens koopt terwijl het amper verouderde typen alweer afstoot. Dat komt enerzijds doordat Nederlandse regeringen altijd grote broer de VS achterna lopen (zie JSF, Apache, F-16), maar niet minder door een zwalkend aankoopbeleid.
Zo kocht Defensie de afgelopen jaren zelfrijdende kanonnen van het type PzH 2000 uit Duitsland en Apache gevechtshelikopters bij Boeing. Die kannonnen stonden alweer in de verkoop terwijl de order nog niet eens was uitgeleverd. Bij nader inzien had men zich wat in de aantallen ‘vergist’. Nadat eerdere verkooppogingen aan Griekenland en Noorwegen stuk liepen, onderhandelt Australië nu over de overname van de kannonen.
Ook een deel van de Apaches staat na een paar jaar trouwe dienst alweer in de etalage, maar de belangstellenden verdringen zich voorlopig nog niet.
De nieuwste zwenk in het materieelbeleid is de streep door de order voor Tomahawk kruisraketten waar oud-minister Kamp z’n zinnen op had gezet – om in het buitenland een stevig uit te kunnen pakken. Zijn opvolger Van Middelkoop vond dat veel te ambitieus en heeft de boel weer afbesteld – uiteraard wel met betaling van een fikse boete aan de Amerikaanse fabrikant Raytheon.
(“Verkoop F16 MLU vliegtuigen aan Jordanië”, Kamerbrief Defensie, 15 mei 2007; “Defensie overweegt verkoop van F-16’s”, De Volkskrant 14 mei 2007; Julian Kerr, “Australia looks at Dutch PzH 2000 howitzers”, Jane’s Defence Weekly, 28 maart 2007; David Pugliese, “Canada To Lease, Buy Leopard Tanks”, Defense News, 16 april 2007)
De nieuwste cijfers van het Zweedse onderzoeksinstituut SIPRI bevestigen onze bange vermoedens: Nederland rukt steeds sterker op als internationale wapenexporteur. Voor de periode tussen 2002 en 2006 komt Nederland bij SIPRI uit op een 6 plaats – na achtereenvolgens de VS, Rusland (samen veruit aan kop), Duitsland, Frankrijk en het VK. Tegelijk laat het erkende grote wapenexporteurs als Italië, China, Zweden en Israël vrij ruim achter zich. Kijken we alleen naar 2006 dan is dat zelfs nog een positie hoger: nummer 5. Naast een flinke hoeveelheid tweedehands verkopen zit daarbij ook de Indonesische korvettenorder, die vorig jaar groen licht kreeg.
Op basis van de cijfers van SIPRI kan geconcludeerd worden dat de internationale wapenhandel sinds 2002 met zo’n 50 procent is gegroeid. In de jaren negentig waren de Golfstaten en enkele Zuidoost-aziatische tijgers de belangrijkste wapenimporteurs. Nu zijn dat met stip China en India, mede dankzij voortdurende economische groei met dubbele cijfers. Taiwan en Saoedi-Arabië zijn juist een flink eind gezakt. Turkije en Griekenland (negende, resp. derde) blijven sinds jaar en dag Europa’s grootste wapenconsumenten.
SIPRI’s online wapenhandel database met gegevens vanaf de jaren ’50 van de vorige eeuw is onlangs gemoderniseerd. Wie een kijkje wil nemen gaat naar: http://armstrade.sipri.org .
| Grootste importeurs | Grootste exporteurs |
| China | Verenigde Staten |
| India | Rusland |
| Griekenland | Duitsland |
| Ver. Arabische Emiraten | Frankrijk |
| Zuid-Korea | Verenigd Koninkrijk |
| Israël | Nederland |
| Australië | Italië |
| Egypte | China |
| Turkije | Zweden |
| Iran | Israël |
Kom op bezoek bij De Schelde
Wie er een slordige 3700 euro voor over heeft mag eind september bij scheepswerf De Schelde in Vlissingen een kijkje komen nemen en na afloop een vorkje meeprikken. Omdat de vorstelijke entreeprijs kennelijk niet kostendekkend is hebben hoofdsponsor Damen (eigenaar van de werf De Schelde) en een stel bedrijven waaronder Thales Nederland, Imtech en Wärtsilä ook nog een zak geld op tafel moeten leggen. Organisatiebureau Defence IQ – ongetwijfeld slim in geld verdienen – organiseert voor de tweede maal een conferentie met borrel en diner rond Offshore Patrol Vessels – OPVs in het jargon. Daarbij komende prangende vragen aan de orde als: “Kunnen OPVs een nuttige rol spelen op het strijdtoneel?”.
Waar het de sponsors uiteraard vooral om gaat is het vinden van nieuwe klanten voor de schepen – variërend van uit de kluiten gewassen patrouilleschepen tot aan zwaar bewapende fregatten – die De Schelde en z’n onderaannemers in de aanbieding hebben.
(zie: www.defenceiq.com/eu/opv )
Samenstelling Frank Slijper