Kriget mot invandringen (Militarising border security)

Etc – 26 april 2012
 
Många länders gränser blir allt mer hårdbevakade, och ett av företagen som gör vinst på det är svenska Saab, som säljer övervakningssystem till bland annat USA, Frankrike och Brasilien. Förlorarna är de som flyr från fattigdom och förtryck, skriver Mark Ackerman från Dutch Campaign Against Arms Trade.
Tidigare i år presenterade staten Texas i USA den andra av sex nya kanonbåtar kallad ”Texas Navy” som kommer patrullera vattenvägarna på gränsen till Mexiko. En talesman för institutionen för offentlig säkerhet pratade stolt om båtens förmåga till mörkerseende och helautomatiska maskingevär. Under de senaste två decennierna har den USA-mexikanska gränsen blivit den mest militariserade gränsen mellan två länder där krig inte råder.
Militariseringen av gränssäkerheten för att hålla illegala invandrare utanför är dock inte begränsad till detta exempel. Snarare har användningen av militär personal och nya tekniker blivit en gemensam standard.
I Europa patrullerar ett ökande antal örlogsfartyg och helikoptrar Medelhavet i insatser som samordnas av EU: s gränssäkerhetsorgan Frontex för att utkämpa ett ”krig mot invandring”, som flera organisationer för mänskliga rättigheter och akademiker kallar det.
Med denna utveckling har en ny marknad öppnats för militärindustrin. Nästan alla stora vapenproducerande företag dra nytta av militarisering av gränserna.
Frontex startade sin verksamhet 2004 och inledde egna sjöpatruller under 2007 med fokus på Kanarie­öarna. Nästa år ska patruller i Medelhavet påbörjas. Medelhavet har därmed förvandlats till en hårt kontrollerad gränszon, bevakad av örlogsfartyg och helikoptrar.
Dessutom har EU gett afrikanska länder militära medel, utbildning och ekonomiska resurser för att bygga flyktingförvar med avsikten att förvandla dem till gränsstationer.
Denna process kallas ”externalisering” av de europeiska gränserna.
De humanitära konsekvenserna av denna utveckling är förödande. Enligt officiella siffror från UNHCR från 2011 har mer än 1 500 personer drunknat eller försvunnit när de korsat Medelhavet, vilket gör det till världens mest dödliga vattenzon för migranter. Beslutet att Frontex från och med 2012 kan köpa sin egen utrustning är goda nyheter för försvarsindustrin, som har funnit en kund i kontrollorganet Frontex.
Det svenska företaget Saab är en del av konsortiet i det EU-finansierade Perseusprojektet, vars mål är att bygga en havsövervakning för gränssäkerhet i EU. Saab har även sålt system för gränssäkerhet till Australien, Brasilien, Estland, Frankrike, Grekland, Mexiko, Pakistan, Sverige, Thailand, Förenade Arabemiraten, Storbritannien och USA. Dessa inkluderar radarbaserade övervakningssystem för luft- och markanvändning.
Oundvikligen kommer gränskontrollerna att fortsätta militariseras i framtiden. Ökningen av väpnade gränspatruller, kopplade till utvecklingen av allt mer raffinerade övervakningssystem, leder till verkliga och virtuella möjligheter för att stoppa invandring.
Men så länge människor i stora delar av världen lider av fattigdom, svält, exploatering och förtryck, som i stor utsträckning är en följd av den internationella politiken i Väst, kommer dessa människor att fortsätta att försöka hitta vägar till en bättre framtid i rikare länder, hur farliga dessa resor än kan vara.
Denna ohållbara situation kommer sannolikt leda till växande dödssiffror, utan att lösningar på det som är de verkliga bakomliggande orsakerna ligger inom synhåll.
 
Mark Akkerman
Dutch Campaign Against Arms Trade, En holländsk kampanj mot vapenhandel i samarbete med No border camp, 17-24 juni Stockholm. Noborderstockholm.org
 
Översättning: Lina E. Johansson
 
 
Ingekorte vertaling van:
 
 
Militarisation of border security – profit opportunies for the arms industry
 
Early this month the State of Texas unveiled the second of six new gunboats, dubbed the ‘Texas Navy’, that will patrol the waterways of the border with Mexico. A spokesperson for the Texas Department of Public Safety proudly spoke of its “night vision capabilities, […] ballistic shielding and […] fully automatic machine guns”.
Other efforts to stop illegal immigration at the US-Mexican border include a sharp increase of armed border guards, at times supported by the National Guard, and the construction of a so-called border fence, consisting of several separation barriers. Over the last two decades the US-Mexican border has become the most militarised border between two countries not at war.
The militarisation of border security to keep (illegal) immigrants out is not limited to this example. Rather, the use of military personnel, means and technologies is becoming a common standard. For Europe, an increasing number of navy ships and helicopters patrol the Mediterranean Sea in operations coordinated by the EU border security agency Frontex, to fight a “war against immigration”, as it has been labelled by several NGOs and academics.
With these developments a new market for the military industry has also been opened up. Almost all large arms producing companies profit from border control militarisation.
 
Frontex
Frontex has been established in 2004 and started its own sea patrols in 2007 focusing on the Canary Islands, with patrols in the Mediterranean Sea commencing the next year. Since then the Mediterranean has turned into a tightly controlled border zone, guarded with navy ships and helicopters. The so-called Rapid Border Intervention Teams (RABITs) have been composed of material and personnel from border police, security forces and militaries of different EU member states. Recently the RABITS were renamed European Border Guard Teams, with more obligations for member states to contribute staff and equipment.
NATO also assists in stopping immigrants trying to cross the Mediterranean Sea. “NATO activities in the Mediterranean provide valuable support to Frontex’s work”, the Assembly of the now defunct Western European Union noted already in 2007.
Moreover EU countries have provided African countries with military means, training and finances for detention centres, accompanied with heavy pressure to turn them into forward border posts. These activities are gradually moving southwards through Africa, with Frontex supporting border control in countries such as Mali, Mauritania and Senegal. This process is known as the ‘externalization’ of the European borders.
The humanitarian consequences of these developments are disastrous. According to official UNHCR figures last year more than 1500 persons drowned or went missing while crossing the Mediterranean, making it the world’s deadliest water crossing zone for migrants. While unscrupulous people smugglers are also to blame for this, several horrifying stories have emerged of border patrol ships idly watching people die.
Boats that were stopped by Frontex patrols have been coerced to go back to the coast of North Africa, ignoring the basic human right of the passengers to ask for asylum. Furthermore, the militarisation of sea routes has pushed migrants to try to find their way to Europe through increasingly dangerous alternative routes.
 
Equipment
Frontex relies more and more on new defense technologies, especially surveillance systems, and it takes great interest in the development of unmanned aerial vehicles (UAVs or drones). This has to culminate in an overall European border surveillance system (EUROSUR), providing “the common technical framework required to rationalise cooperation and 24-hour communication between the Member States’ authorities and foster the use of cutting-edge technologies for border surveillance.”
The development of EUROSUR has been criticized, for example by the Greens in European Parliament, who also warned for “spending public funds on developing new technologies, like robots and drones to police Europe’s external borders.”
Frontex used to be depending on EU member states for the provision of such means as patrol boats and helicopters, which didn’t always work smooth. In November 2011 the European Parliament gave Frontex green light to buy or lease its own equipment, such as patrol boats and helicopters.
 
Military industry
The decision that Frontex can now buy its own equipment is good news for the defense industry, which has found a new costumer in the border control agency. US defense giant Lockheed Martin already demonstrated surveillance aircraft in a Frontex-hosted exercise, and last January French company Thales and Aerovisión from Spain presented an UAV to Frontex in Greece.
More in general the increasing militarisation of border security, as well as growing overlap of defense and security matters – not only in the EU – makes this a rapidly growing market for the industry.
Another major profiteer is European defense company EADS, which provided communication equipment for both the Bulgarian and Romanian border guards and is involved in a large Saudi border patrol project. Bulgarian border police also bought helicopters from AugustaWestland, part of the Italian company Finmeccanica. The deal was funded by the ‘Schengen Facility’ program, an EU funding scheme designed to support new member states in securing external EU borders.
Other well-known arms producing companies have moved into the border security business as well: Boeing is building a network of watchtowers as part of the US-Mexican border fence, while Northrop Grumman has provided surveillance and security systems for the north and southwest US borders. Back in 2004 Northrop Grumman wrote in a press release: “[…] foreigners who cross the U.S.-Mexico border illegally into Arizona will have to contend with more than just rugged terrain, desert heat and rattlesnakes. They will also have to be on the lookout for Northrop Grumman Corporation-developed unmanned aerial vehicles (UAVs) being used by the Department of Homeland Security […].” UAVs of Israeli Elbit Systems are also used on the same border.
 
Swedish industrial involvement
SAAB is part of the consortium of the EU-funded PERSEUS project, which aims at building an EU maritime surveillance system for border security. Boeing, DCSN and EADS subsidiaries Airbus Military and Cassidian are involved in PERSEUS as well.
SAAB also sold border security systems to Australia, Brasil, Estonia, France, Greece, Mexico, Pakistan, Sweden, Thailand, the UAE, the UK and the US. These include radar-based surveillance systems for aircraft and ground use.
Ericsson, best known for its communication systems, has helped to build the walls of Fortress Europe by delivering systems for technical and psychical border control for the Norwegian-Russian and the Slovak-Ukranian borders, both external borders of the EU.
CybAero, founded just nine years ago, develops drones. With these it is also aiming to enter the border security market, though its only order in this area so far was the sales of some UAVs to the UAE. In October 2009 CybAero signed an agreement with the Spanish company Indra for the development of UAVs for the Spanish Navy, which will be used for border control missions amongst other tasks.
Dockstavarvet sold patrol boats for border control tasks to Greece, Malaysia and Poland. Kockums, another shipbuilding company, provided the Swedish coast guard with KBV 201 vessels, whose primary mission is border control. And Scania delivered engines for new vessels of the Finnish Border Guard in 2008.
 
Research and development
Through its ´Framework Programmes´ the EU funds dozens of research and development projects on border security. Many of these projects are aimed at strengthening border control capacities through new technological means. Military companies play a leading role in these. Next to the already mentioned PERSEUS, notable examples are TALOS, SEABILLA and EFFISEC.
TALOS concerns the use of unmanned robotic vehicles for land border surveillance. The partners in this project include Turkish defense company Aselsan, Hellenic Aerospace Industry, Israel Aerospace Industries (IAI) and SONACO from Belgium.
SEABILLA is meant to develop and improve sea border surveillance systems. EADS, British BAE Systems and French companies Thales and Sagem are involved. The latter two are also partners in EFFISEC, together with amongst others the Swedish Defense Research Agency. The goal of this project is to provide border authorities with more efficient technological equipment.
 
Future
Inevitably, border control will continue to be tightened and militarised in the future. Increasing (armed) border patrols, linked with the development of ever more refined surveillance systems, the use of drones and the construction of separation barriers will see the rise of real and virtual walls to stop immigration.
However, as long as people in large parts of the world suffer from poverty, hunger, exploitation and suppression, which to a significant extent are consequences of the international policies of the West, they will continue to try to find their way to a better future in richer countries, however dangerous these journeys might be. This untenable situation will most likely see a growing death toll, with no real solutions to the root causes within sight.
 
Een Nederlandse vertaling verscheen op Indymedia, in het kader van de Anti-Frontex-dagen in Warschau (18 t/m 23 mei 2012):
 
Militarisering van grensbeveiliging – winstmogelijkheden voor de wapenindustrie
 
Begin maart onthulde de Amerikaanse staat Texas de tweede van zes nieuwe
kanonneerboten, gezamenlijk de ‘Texas Marine’ gedoopt, die in de grenswateren met Mexico zullen patrouilleren. Een woordvoerder van het Texaanse departement van staatsveiligheid sprak vol trots over de “nachtzichtcapaciteiten, (…) ballistische bescherming en (…) volledig automatische machinegeweren”.
Andere inspanningen om illegale immigratie langs de VS-Mexicaanse grens te stoppen omvatten een scherpe toename van het aantal bewapende grensbewakers, soms ondersteund door de National Guard, en de opbouw van een zogeheten grenshek, dat uit verschillende versperringen bestaat. De laatste twee decennia is de VS-Mexicaanse grens de tot dusver meest gemilitariseerde grens tussen twee landen die niet met elkaar in oorlog zijn geworden.
De militarisering van grensbeveiliging om (illegale) immigranten buiten te houden, blijft niet beperkt tot dit voorbeeld. Integendeel, het gebruik van militair personeel, middelen en technologie is een standaard praktijk geworden. Voor Europa patrouilleren een toenemend aantal marineschepen en helicopters in en boven de Middellandse Zee in operaties die worden gecoördineerd door het EU grensagentschap Frontex om een ‘oorlog tegen immigratie’ te voeren, zoals het door verschillende NGO’s en academici wordt genoemd.
Met deze ontwikkelingen is ook een nieuwe markt voor de militaire industrie ontstaan. Bijna alle grote wapenproducerende bedrijven profiteren van de militarisering van grenscontrole.
 
 
Frontex
Frontex is opgericht in 2004 en is in 2007 begonnen met eigen zeepatrouilles, met de focus op de Canarische eilanden en een jaar daarna ook de Middelandse Zee. Sindsdien is het Middellandse Zeegebied in een potdicht gecontroleerd grensgebied veranderd, bewaakt met marineschepen en helicopters. De zogenaamde Rapid Border Intervention Teams (RABITs) zijn samengesteld uit materieel en personeel van grenspolitie, veiligheidstroepen en krijgsmachten van verschillende lidstaten van de EU. Onlangs werden de RABITs hernoemd tot European Border Guard Teams, met meer verplichtingen voor de lidstaten om personeel en materieel bij te dragen.
De NAVO helpt ook om immigranten ervan te weerhouden de Middellandse Zee over te steken. De Assemblee van de inmiddels opgeheven West Europese Unie (WEU) constateerde al in 2007: “De NAVO-activiteiten in het Middellandse Zeegebied leveren een waardevolle bijdrage aan het werk van Frontex” .
Daarnaast hebben de EU-landen Afrikaanse landen voorzien van militaire eenheden, training en financiële middelen voor detentiecentra, gepaard gaande met zware druk om hen in vooruitgeschoven grensposten te veranderen. Deze activiteiten bewegen zich geleidelijk steeds verder zuidwaarts door Afrika, met de steun van Frontex voor grenscontroles in landen als Mali, Mauritanië en Senegal. Dit proces wordt de ‘uitbesteding’ van de Europese grenzen genoemd. De humanitaire gevolgen van deze ontwikkelingen zijn desastreus. Volgens officiële cijfers van de UNHCR zijn afgelopen jaar meer dan 1500 mensen verdronken of vermist geraakt terwijl ze probeerden de Middellandse Zee over te steken, waarmee het ’s werelds meest dodelijke oversteek voor migranten is geworden.
Hoewel mensensmokkelaars zonder scrupules hiervoor eveneens verantwoordelijk zijn, kwamen er verschillende afschrikwekkende verhalen naar buiten over grenspatrouilleschepen die zonder een hand uit te steken toezien hoe mensen sterven. Boten die werden tegengehouden door Frontex-patrouilles werden gedwongen terug te keren naar de kust van Noord-Afrika, waarmee het basale mensenrecht van de passagiers om asiel aan te vragen werd genegeerd.
Verder heeft de militarisering van de zeeroutes migranten gedwongen via steeds gevaarlijker alternatieve routes te proberen hun weg naar Europa te vinden.
 
Materieel
Frontex is steeds meer afhankelijk van nieuwe defensietechnologie, vooral surveillance systemen, en toont grote belangstelling voor de ontwikkeling van onbemensde lucht voertuigen (in het engels: unmanned aerial vehicles: UAVs ofwel drones). Dit moet uitmonden in een alles omvattend Europees grens- en surveillancesysteem (EUROSUR), dat “het dagelijks technisch raamwerk dat nodig is om de efficiëntie van de samenwerking en de 24-uurs-communicatie tussen de autoriteiten van de lidstaten en het gebruik van de allernieuwste technologie voor grenssurveillance moet bevorderen.”
De ontwikkeling van EUROSUR is bekritiseerd, bijvoorbeeld door de Groenen in het Europees Parlement, die waarschuwden voor “het spenderen van publieke gelden voor het ontwikkelen van nieuwe technologieën, zoals robots en drones, om de buitengrenzen van Europa te bewaken”.
Voorheen was Frontex afhankelijk van EU-lidstaten voor middelen zoals patrouilleschepen en helikopters, wat niet altijd even soepel verliep. In november 2011 heeft het Europees Parlement Frontex groen licht gegeven om eigen materieel te kopen of te huren.
 
Militaire industrie
De beslissing dat Frontex nu zijn eigen materieel kan kopen is goed nieuws voor de defensie-industrie, die een nieuwe klant heeft aan het grenscontrole-agentschap. De Amerikaanse wapengigant Lockheed Martin heeft al tijdens een door Frontex gehouden oefening een surveillancevliegtuig gedemonstreerd, en in januari hebben het Franse bedrijf Thales en Aerovision uit Spanje een drone aan Frontex gepresenteerd in Griekenland.
Meer in het algemeen maakt de toename van de militarisering van de grensbeveiliging, alsmede de groeiende overlap van defensie- en beveiligingskwesties – niet alleen in de EU – dit een snel groeiende markt voor de industrie.
Een andere grote profiteur is het Europese wapenbedrijf EADS, dat communicatie-apparatuur voor zowel Bulgaarse als Roemeense grenswachten heeft geleverd en betrokken is bij een groot Saoedisch
grensbewakingsproject. De Bulgaarse grenspolitie heeft ook helikopters gekocht van AugustaWestland, onderdeel van het Italiaanse bedrijf Finmeccanica. Deze deal werd gefinancierd door het ‘Schengen Facility’ programma, een EU financieringsplan ontworpen om nieuwe lidstaten te steunen in de beveiliging van de buitengrenzen van de EU.
Andere bekende wapenproducenten zijn zich ook gaan bezig houden met handel op terrein van grensbeveiliging: Boeing is een netwerk van uitkijktorens als onderdeel van het VS-Mexicaanse grenshek aan het bouwen, terwijl Northrop Gruman surveillance- en beveiligingssystemen voor de noordelijke en zuidwestelijke grenzen van de VS heeft geleverd. In 2004 schreef Northrop Grumman in een persbericht: “(…) vreemdelingen die via de VS-Mexicaanse grens illegaal Arizona binnenkomen zullen met meer te maken krijgen dan alleen ruig terrein, woestijnhitte en ratelslangen. Ze zullen ook uit moeten kijken voor door Northrop Grumman ontwikkelde onbemensde luchtvoertuigen (UAVs) die worden gebruikt door het departement van binnenlandse veiligheid (…).” UAVs van het Israelische Elbit Systems worden aan diezelfde grens ook gebruikt.
 
Onderzoek en ontwikkeling
Door middel van de zogenaamde ‘Framework Programma’s’ financiert de EU vele onderzoeks- en ontwikkelingsprojecten op het gebied van grensbeveiliging. Veel van deze projecten hebben tot doel de grenscontrolecapaciteit te versterken door nieuwe technologische middelen. Militaire bedrijven spelen
een leidende rol hierin. Naast de reeds genoemde PERSEUS, zijn TALOS, SEABILLA en EFFISEC vermeldenswaardige voorbeelden. Bij TALOS betreft dit het gebruik van onbemensde robotvoertuigen voor grenssurveillance over land. Onder de partners in dit project bevinden zich het Turkse defensiebedrijf Aselsan, Hellenic Aerospace Industry, Israel Aerospace Industries (IAI) en SONACO uit Belgie. SEABILLA is bedoeld om surveillancesystemen voor op zee te ontwikkelen en te verbeteren. EADS, het Britse BAE Systems en de Franse bedrijven Thales en Sagem zijn daarbij betrokken. De laatste twee zijn ook partners in EFFISEC, samen met onder andere het Zweedse Defense Research Agency. Het doel van dit project is grensautoriteiten efficiëntere technologische
apparatuur te leveren.
 
Nederlandse industriële betrokkenheid
Via diverse EU “Framework Program”-projecten weten ook Nederlandse bedrijven en instellingen een graantje mee te pikken op de grensbeveiligingsmarkt. Naast het al genoemde EADS, dat zijn hoofdkantoor heeft in Leiden, loopt TNO hierin voorop. Dit onderzoeksinstituut is vooral betrokken bij projecten op het gebied van informatieverzameling en -verwerking en de ontwikkeling van surveillancesystemen.
Het Apeldoornse HITT participeert samen met TNO in het al genoemde SEABILLA-project. Onderzoeks- en adviesorganisatie Ecorys uit Rotterdam is betrokken bij het PERSEUS-project. Het NLR (Nederlands Lucht- en Ruimtevaarlaboratorium) onderzoekt de inzet van drones voor grensbewaking, in het kader van het BS-UAV-project.
Er zijn ook een aantal Nederlandse bedrijven actief in diverse projecten die gekoppeld zijn aan GMES, een satellietobservatiesysteem dat ondermeer inzetbaar is voor grensbewaking: Synoptics en Infram International (ontwikkeling communicatiediensten), Maris (integratie van ruimtelijke data) en Argoss en Netherlands Geomatic and Earth Observation (gebruik van ‘earth observation’ voor GMES).
Daarnaast spreekt de Nederlandse industrie op het gebied van scheepsbouw een woordje mee: het Zeeuwse Damen leverde aan diverse landen schepen voor grensbewakingstaken; het gaat om onder anderen Bulgarije, Roemenië en het Verenigd Koninkrijk. De Roemeense grenspolitie kreeg daarnaast ook een schip geleverd door het Nijmeegse bedrijf Alewijnse.
De Nederlandse afdeling van de Franse wapengigant Thales heeft surveillance- en communicatiesystemen voor grensbewaking in de aanbieding. En ook ’s werelds grootste beveiligingsbedrijf, G4S, is actief op de border security-markt. De Nederlandse tak biedt op dit gebied enkel ondersteunende diensten aan: “Door diensten aan te bieden op het gebied van grensbewaking assisteert G4S overheden in de hele wereld bij het opbouwen en behouden van het vertrouwen in grensveiligheid en het verlagen van operationele kosten.”
 
Zweedse industriële betrokkenheid
Saab maakt deel uit van het consortium van het door de EU gefinancierde PERSEUS-project, dat tot doel heeft een EU maritiem surveillancesysteem voor grensbeveiliging te bouwen. Boeing, DCSN en Airbus Military en Cassidian (onderdelen van EADS) zijn ook betrokken in PERSEUS.
SAAB heeft ook grensbeveiligingssystemen verkocht aan Australië, Brazilië, Estland, Frankrijk, Griekenland, Mexico, Pakistan, Zweden, Thailand, de VAE (Verenigde Arabische Emiraten), Groot Britannië en de VS. Het gaat ondermeer om met radar uitgeruste surveillancesystemen voor vliegtuigen en voor op de grond. Ericsson, bekend om zijn communicatiesystemen, heeft geholpen de muren van Fort Europa te bouwen door systemen voor technische en fysieke grenscontrole voor de Noors-Russische en Slowaaks-Oekraïense grenzen te leveren, beide buitengrenzen van de EU.
CybAero, nog maar negen jaar geleden opgericht, ontwikkelt drones. Hiermee wil het ook de markt van grensbeveiliging binnendringen, maar tot nu was de enige order op dit gebied de verkoop van wat UAVs aan de VAE. In oktober 2009 heeft CybAero een overeenkomst getekend met het Spaanse bedrijf Indra voor de ontwikkelingen van UAVs voor de Spaanse marine, die onder andere zullen worden gebruikt voor grenscontrolemissies. Dockstavarvet heeft patrouilleboten voor grensbewakingstaken verkocht aan Griekenland, Maleisië en Polen. Kockums, een ander scheepsbouwbedrijf, leverde de Zweedse kustwacht KBV 201 vaartuigen, met als primaire missie grenscontrole. En Scania leverde motoren voor nieuwe vaartuigen van de Finse grenswacht in 2008.
 
Toekomst
Het is onvermijdelijk dat grenscontrole in de toekomst verder zal worden verscherpt en gemilitariseerd. Toenemende (bewapende) grenspatrouilles, verbonden aan de ontwikkeling van steeds meer geraffineerde surveillancesystemen, het gebruik van drones en de constructie van afscheidingsversperringen zullen de groei van werkelijke en virtuele muren om de immigratie te stoppen bewerkstelligen.
Echter, zolang mensen in grote delen van de wereld lijden onder armoede, hongersnood, uitbuiting en onderdrukking, welke in belangrijke mate de gevolgen zijn van de internationale politiek in het Westen, zullen ze doorgaan met hun weg te proberen te vinden naar een betere toekomst in rijkere landen, hoe gevaarlijk deze reizen ook mogen zijn. Deze onhoudbare situatie zal zeer waarschijnlijk een groeiend aantal doden tot gevolg hebben, zonder echte oplossingen voor de oorzaak van deze problemen in zicht.