(Redactioneel VredesMagazine no.1 2022) Klimaatverandering is een van de grootste bedreigingen van onze veiligheid. Vergeet de Russen, vergeet de Chinezen, het is de ineenstorting van het ecosysteem waar we echt bang voor moeten zijn. En de wereldleiders gaan het niet oplossen; bij afsluiting van de VN klimaatconferentie in Glasgow toonde de voorzitter zich diep beschaamd over de ontoereikende uitkomst.
Niet alleen schiet het VN klimaatakkoord tekort; er zijn ook hele sectoren die er niet onder vallen, waaronder de krijgsmacht. Geschat wordt dat broeikasgas-uitstoot van alle militaire activiteit ter wereld bij elkaar opgeteld groter is dan die van een land als Zweden. Al zal de terugtrekking van troepen uit Afghanistan door de Verenigde Staten de militaire emissies beduidend omlaag brengen. Grootschalige inzet van wapens gaat nu eenmaal gepaard met extra veel gebruik van fossiele brandstof.
In dreigingsanalyses van de NAVO wordt rekening gehouden met gewapende conflicten over steeds schaarser wordend drinkwater en leefbaar land. Daar zou de NAVO gewapenderhand de orde moeten herstellen. Er wordt gesproken over ‘klimaatconflicten’ alsof deze conflicten een natuurlijke, en geen menselijke oorzaak hebben. En er wordt gesproken over ‘klimaatveiligheid’ als een algemeen goed, maar het gaat alleen over de veiligheid van de NAVO-landen, die de belangen van het rijkste deel van de wereld verdedigen.
In de Defensie Energie en Omgeving Strategie heeft Nederland als doelstelling vastgelegd dat de krijgsmacht in 2050 70% minder fossiele brandstof moet gebruiken dan in 2010. En in 2030 alvast 20% minder. Vooral biobrandstof moet de oplossing bieden. Maar biobrandstof is schaars en niet duurzaam. Milieudefensie noemt biobrandstof een ‘doodlopende weg’ en zegt dat we gewoon minder moeten autorijden, varen en vliegen. Voor de krijgsmacht, die rijdt, vaart en vliegt met zwaar materieel, raakt dat aan de kern van zijn activiteiten. De techneuten van het Koninklijk Instituut Van Ingenieurs (KIVI) schrijven in reactie op het Plan van Aanpak Energietransitie Defensie van het ministerie van Defensie: “Voor vliegen met bestaande vliegtuigen zoals de F-35 zijn in de voorzienbare toekomst geen alternatieven, terwijl deze grootste brandstof verbruikers tot na 2050 meegaan. (….) Acht de staatssecretaris de doelstelling voor 2050 op basis van de nulmeting serieus haalbaar? Of moeten daarvoor de vervangingsplanning van groot materieel fors worden aangepast? In dit laatste geval: komt daarmee de hoofddoelstelling van de krijgsmacht in gevaar?”
De ingenieurs slaan de spijker op de kop: het is de doelstelling van de krijgsmacht die we ter discussie moeten stellen. De hoofdtaak van de krijgsmacht is immers niet alleen het verdedigen van het eigen territorium, maar ook het beschermen van economische belangen, het controleren van bronnen en aanvoerroutes van grondstoffen. Met name van fossiele brandstof. De krijgsmacht speelt een cruciale rol in de op fossiele brandstof gebaseerde consumptie-economie die de oorzaak is van klimaatverandering. Het plunderen van de planeet gaat onder militaire bescherming. Alleen door de overconsumptie van de rijke landen te verminderen kunnen we klimaatverandering stoppen. Zoals Ghandi zei: Earth has enough for everybody’s need but not for everybody’s greed (De aarde heeft genoeg voor ieders behoefte maar niet voor ieders hebzucht).
Op een belangrijke NAVO-top deze zomer stond klimaatverandering prominent op de agenda. In het slotcommuniqué werd aangekondigd dat er onderzoek gedaan zou worden naar de mogelijkheden om militaire emissies omlaag te brengen. Maar concrete doelen voor minder CO2-uitstoot werden niet gesteld. En het mag ook geen gevolgen hebben voor inzetbaarheid en slagkracht. Die moet juist worden uitgebreid. Daarmee kondigt de NAVO feitelijk aan zijn emissies te vergroten. Het streven naar verhoging van de defensiebegrotingen van NAVO-landen tot 2% van het BNP met daarin minimaal 20% voor de aanschaf van nieuwe wapens zal onvermijdelijk leiden tot meer broeikasgas-uitstoot.
Wendela de Vries
