Minimi’s naar Nepalese burgeroorlog
uit: VD AMOK nr. 4, 2002
Eind augustus haalde Nepal de kranten, nadat in België een politieke rel was uitgebroken vanwege de leverantie van mitrailleurs aan dat land. Juist nu daar in alle hevigheid een burgeroorlog woedt, probeert de Nepalese regering internationaal steun te verwerven voor hùn strijd tegen het terrorisme. Met succes peutert de premier wapens en trainingsprogramma’s los. Recorduitgaven voor leger en politie kosten het budget voor sociale ontwikkeling, dat dit jaar met een kwart slinkt, de kop.
In 1990 doet koning Birendra, onder druk van massaprotesten, afstand van zijn alleenheerschappij. De parlementaire democratie blijkt al snel niet de vooruitgang te zijn waarop velen hadden gehoopt. De nieuwe politieke leiders blijken net zulke zakkenvullers te zijn als de monarchistische marionetten en vooral het armere deel van de bevolking merkt weinig verschil. Als de Communist Party of Nepal (Maoist) in 1996 niet aan de verkiezingen mag meedoen, gaat deze ondergronds en neemt de wapens op tegen het gezag in Kathmandu. In korte tijd krijgen de maoïsten de controle over een aanzienlijk deel van het westen van Nepal. Op 1 juni 2001 schiet kroonprins Dipendra – een goede vriend van Willem-Alexander – vrijwel de volledige koninklijke familie èn zichzelf overhoop. De maoïsten lijken van de gelegenheid gebruik te maken om het laatste restje monarchie overboord te gooien en verhevigen hun ‘volksoorlog’. Waar wijlen Birendra het leger zo veel mogelijk buiten de strijd probeerde te houden, besluit zijn broer en opvolger Gyanendra tot een militair tegenoffensief. De situatie verslechtert dramatisch en de confrontatie tussen rebellen en leger en politie loopt uit op een regelrechte burgeroorlog. Van de naar schatting zevenduizend doden die sinds 1996 te betreuren zijn, valt het merendeel in het afgelopen jaar. Volgens Amnesty International zijn door regeringstroepen gedode ‘maoïsten’ dikwijls gewone burgers, wordt op grote schaal gefolterd en verdwijnen opgepakte verdachten zonder enige vorm van proces achter de tralies. Ook de guerrilla’s maken zich schuldig aan grove mensenrechtenschendingen en het vermoorden van vermeende politieke tegenstanders. Nu het wapengekletter ’s avonds ook in Kathmandu te horen is blijven meer en meer toeristen weg en droogt Nepal’s belangrijkste bron van inkomsten langzaam op.(FS)
Dat weerhoudt Nepal er niet van in het buitenland uitgebreid militair boodschappen te doen om het beperkte wapenarsenaal aan te vullen. Voor het komende jaar is het budget voor leger en politie met 44 procent omhoog geschoten. Tegelijkertijd zijn voor het eerst in de geschiedenis de totale overheidsuitgaven gedaald. Dat kunstje is mogelijk door bijna een kwart van de uitgaven voor sociale ontwikkeling te schrappen. De regering, die begin oktober door de koning naar huis wordt gestuurd, weet met succes militaire steun los te peuteren. Kreten als ‘strijd tegen het terrorisme’ gaan er na 11 september in als zoete koek, weet men ook in Nepal. De slecht uitgeruste leger- en politieeenheden krijgen daarom zonder problemen wapens en training van India, de VS en Groot-Brittannië. De Amerikaanse ambassadeur Malinowski stelt de Nepalese guerrilla’s op een lijn met de Abu Sayaf en Al Qaida. Een pakket “military assistance” ter waarde van 20 miljoen dollar wordt door het Congress goedgekeurd.
Eind augustus waait bij onze zuiderburen een politieke storm, als blijkt dat de paarsgroene regering vlak voor het zomerreces de verkoop van vijfeneenhalf duizend Minimi mitrailleurs van FN Herstal aan Nepal heeft goedgekeurd. Dat dit met instemming van de groene partijen Ecolo en Agalev – bekend van hun vele protesten tegen de Belgische wapenhandel – is gebeurd, zorgt voor grote verontwaardiging bij hun achterban. Het opstappen van Agalevs vice-premier Aelvoet kan dan ook geen verrassing heten. Eerste verantwoordelijke, minister van Buitenlandse Zaken Louis Michel vind alle ophef overdreven en beschuldigt vooral de Vlaamse media van stemmingmakerij. Juist het weigeren van een exportvergunning zou volgens Michel een “ernstige inbreuk op de ethiek” zijn. Terstond spreekt de homepage van zijn ministerie over een “conflict”, waar dat een dag eerder nog “burgeroorlog” heette.
Opmerkelijk is dat Nepal eerder al in Duitsland een bestelling voor mitrailleurs van het merk Heckler & Koch probeerde te plaatsen. In eerste instantie zou het ook zijn gegaan om een zending van ongeveer vijfduizend stuks, oplopend tot mogelijk 65 duizend. De Duitse regering weigerde wèl een exportvergunning, waarna de order bij de Belgen terecht kwam. Hoewel niet verboden, zou volgens de geest van de EU gedragscode voor wapenexporten land B geen orders moeten aannemen die eerder door land A zijn verboden. Eens te meer blijkt hoe weinig de Europese neuzen dezelfde kant op wijzen, gedragscode of niet. Evengoed blijkt hoe tandenloos de door diplomaten en ambtenaren zo geroemde ‘consultatiemechanismen’ zijn. Of ze vinden in het geheel niet plaats – zoals uit diverse opmerkingen van Michel blijkt – of men gaat gewoon voorbij aan de overwegingen van de andere lidstaat om niet leveren. FN Herstal profiteert zo van de Duitse terughoudendheid èn België’s lak daaraan.
Het is natuurlijk veel gemakkelijker Nepal’s rebellen als ’terroristen’ te bestempelen en de regering wapentuig te sturen om een einde te maken aan hun gewapende opstand, dan de politieke problemen die het land al meer dan een decennium verscheuren bij de kop te pakken. Dat een militaire aanpak – over de ruggen van de straatarme bevolking – geen oplossing biedt zal de komende jaren blijken. Met dank aan de internationale gemeenschap.(FS)
