Wapenleveranties aan Israël in strijd met overheidsbeleid

Militaire handel Philips maatschappelijk onverantwoord

Persbericht Campagne tegen Wapenhandel

1 april 2004

Elektronicaconcern Philips gaat graag prat op zijn ‘maatschappelijk verantwoorde ondernemen’. Uit onderzoek van de Campagne tegen Wapenhandel blijkt echter dat Philips kennelijk geen moeite heeft met wapenleveranties aan Israël. Het bedrijf stelt op zijn webpagina dat het F-16 en Apache onderdelen verkoopt aan NAVO-landen en Israël.(1) De leveringen vinden plaats binnen het kader van het zogenaamde compensatiebeleid.

Vaak zijn het de Apache gevechtshelikopters die worden ingezet bij aanvallen op Palestijnse doelen en vermeende Palestijnse terroristen. Aanvallen waarbij vaak burgers om het leven komen. Vorige week is religieus leider sjeik Yassin door een Hellfire raket vanuit een Apache gevechtshelikopter geliquideerd.(2) Onderdelen voor deze gevechtssystemen te exporteren naar Israël mag gerust cynisch genoemd worden voor een bedrijf dat grote waarde hecht aan een ethisch bedrijfsbeleid.(3)

In het kader van het compensatiebeleid zijn er meer bedrijven die in Nederland die onderdelen voor Apache gevechtshelikopters en F-16 jachtvliegtuigen aan de Verenigde Staten leveren. Waar deze wapensystemen uiteindelijk terecht komen is doorgaans niet bekend. In 2001 zijn de leveringen voor de Apache naar de VS goed voor 87 miljoen euro.(4) Daarnaast produceert Stork Special Products in dit kader onderdelen voor Hellfire raketten. Andere belangrijke producenten zijn Thales Nederland en SP Aerospace & Vehicle Systems.

Leveringen aan Israël zijn in strijd met het overheidsbeleid. Voormalig minister van Buitenlandse Zaken, Jaap de Hoop Scheffer stelt in november 2003 dat Nederland geen leveringen van militaire goederen aan Israël toestaat. Hij weigert echter wapenonderdelen die vanuit Nederland via de Verenigde Staten naar Israël gaan, maar waarvan niet duidelijk is welke eindbestemming ze zullen hebben, aan hetzelfde beleid te onderwerpen. De minister vindt het wapenexportregime van de VS, Nederlands grootste en belangrijkste bondgenoot, deugdelijk genoeg.(5) Het beleid komt er op neer dat als de overheid het weet dan mag het niet, als ze het niet weet mag het wel. Zolang ieder bedrijf maar claimt dat het niet weet voor welk land de onderdelen bestemd zullen zijn wordt standaard een exportvergunning afgegeven. Philips’ openheid over leveranties aan de Israëlische luchtmacht laat zien dat bedrijven wel degelijk weten waarheen hun Apache of F-16 onderdelen gaan.

Met dit exportbeleid schendt Nederland de Europese en Nederlandse gedragscode voor wapenuitvoer. Deze code stelt dat lidstaten in bepaalde gevallen geen uitvoervergunning verlenen. (zie hieronder voor betreffende criteria) Dat de leveringen van Apache onderdelen aan Israël op basis van deze gedragscode uitgesloten moeten worden staat buiten kijf.

De Campagne tegen Wapenhandel vindt dat er een eind moet komen aan deze leveringen.

• Wij dringen er dan ook met klem bij Philips op aan geen onderdelen meer te leveren voor wapens die in de oorlog tussen Israël en de Palestijnen worden ingezet – hetzij rechtstreeks aan Israël, hetzij via de VS.
• Wij roepen de Nederlandse overheid op om bij leveringen van onderdelen voor wapensystemen naar de VS altijd een eindbestemmingverklaring te eisen, om zo het Nederlandse en Europese Unie wapenexportbeleid na te kunnen leven en niet de Verenigde Staten hierin willoos te volgen.
• We vragen aandeelhouders een werkelijk maatschappelijk verantwoord beleid van Philips te eisen, dat niet indruist tegen het regeringsbeleid en de Europese gedragscode voor wapenuitvoer.
• We roepen consumenten op bij Philips te protesteren tegen hun betrokkenheid bij de productie van wapensystemen die voor mensenrechtenschendingen en buitenrechterlijke executies.

  Voor meer informatie kunt U contact opnemen met Martin Broek, telefoon 06 291 46 084

  Zie ook:

  1. Verkoop wapens aan NAVO-landen en Israel door Philips. http://www.philips.com/InformationCenter/Global/FArticleSummary.asp?lNodeId=772 target=”_top”
  2. Inzet wapens in Palestijnse gebieden. http://www.guardian.co.uk/israel/Story/0,2763,1175851,00.html
  3. Philips over duurzaam ondernemen. http://www.philips.com.hk/InformationCenter/NO/FNewPressRelease.asp?lArticleId=2601&lNodeId
  4. Leveringen van Nederland aan de VS voor Apache, F-16 en Hellfire (meer kan gevonden worden in de rubriek Nedelandse wapenexport wereldwijd). Compensatieleveringen Nederland VS 2001.html
  5. Uitspraken over leveringen aan Israel van Jaap de Hoop Scheffer tijdens Algemeen Overleg 20 november 2003. AO201103.pdf
  6. Artikel over de rol van Philips en interview met woordvoerder. http://www.groene.nl/2004/0414/jb_philips.html target=”_top”
  7. Vragen en antwoorden Kamervragen over deze kwestie. http://www.minbuza.nl/default.asp?CMS_ITEM=72E520AED82A4ADBA5EB14A3D9FE12E1X3X50708X14

  Relevante criteria uit de EU-gedragscode wapenuitvoer:
   

  • wanneer er een duidelijk risico bestaat dat de beoogde uitvoer gebruikt wordt voor binnenlandse onderdrukking(crit. 2.a.);
     
  • waardoor gewapende conflicten worden uitgelokt of verlengd dan wel bestaande spanningen of conflicten in het land van

    eindbestemming verergerd; (crit. 3)
     

  • als waarschijnlijk is dat het materieel niet gebruikt zal worden voor de legitieme nationale veiligheid en verdediging van het ontvangende land, en de noodzaak de regionale stabiliteit niet sterk in negatieve zin te beïnvloeden; (crit. 4) en
     
  • De internationale verbintenissen, in het bijzonder wat betreft het niet gebruiken van geweld, heeft nageleefd, ook in het kader van het internationalehumanitaire recht op het gebied van internationale en niet-internationale onflicten, en zich heeft gecommitteerd aan non-proliferatie en zaken als wapenbeheersing en ontwapening, vooral door ondertekening, ratificatie en implementatie van bestaande wapenbeheersingsverdragen. (crit. 6)