
De vorige maand door het toen net gevallen kabinet-Schoof gepresenteerde voorstel voor een Wet op de defensiegereedheid veegt diverse maatregelen bij elkaar die de krijgsmacht in staat moeten stellen zich beter voor te bereiden op daadwerkelijke inzet. In het vandaag gepubliceerde rapport ‘Wet op de defensiegereedheid: oorlogsvoorbereiding ten koste van klimaat, natuur, veiligheid, privacy, democratie en arbeidsrechten’ geeft Stop Wapenhandel een kritische analyse van het wetsvoorstel.
Defensie krijgt onder de nieuwe wet een reeks ontheffingen en vrijstellingen van andere wetgeving, waaronder de Omgevingswet, de Wet luchtvaart en de EU-richtlijnen voor soortenbescherming (Vogel- en Habitatrichtlijnen). Om bijvoorbeeld vaker te kunnen laagvliegen, meer te kunnen schieten of ruimere mogelijkheden te hebben voor vervoer en opslag van munitie en gevaarlijke stoffen. Bovendien kan de minister van Defensie op eigen houtje beslissen voor welke locaties en situaties dergelijke ontheffingen en vrijstellingen gelden. Dat kan leiden tot een toename van overlast, natuuraantasting, stikstofuitstoot en risico’s op ongelukken.
Bij diverse locaties van Defensie is al lang sprake is van ontbrekende, verlopen of tekortschietende vergunningen. Het lijkt er sterk op dat Defensie met de Wet op de defensiegereedheid zijn eigen onvermogen op dit vlak glad wil strijken door regelgeving en procedures dan maar geheel of gedeeltelijk terzijde te schuiven. De wet geeft Defensie nieuwe, zelfstandige bevoegdheden om verstrekkende besluiten te nemen, zonder rekening te houden met andere belangen. Zo kan op regionaal en lokaal niveau nieuwbouw van woningen in het gedrang komen als defensie meer stikstofruimte gaat innemen.
Tegelijkertijd beperkt de nieuwe wet inspraak en rechtsbescherming; inspraakprocedures vervallen en bezwaar maken tegen besluiten is niet mogelijk. De wet geeft de krijgsmacht ruime bevoegdheid om persoonsgegevens te gaan verzamelen en verwerken als de minister dat nodig acht, en deze ook te delen met buitenlandse mogendheden. Ook zet de wet de rechtspositie van het eigen Defensiepersoneel onder druk, doordat de minister delen van de Wet Ambtenaren Defensie buiten toepassing kan verklaren. Voor het Defensiepersoneel staan regels en afspraken over onder meer werktijden, inkomen, verlof, veiligheidsvoorschriften, gezondheidszorg en inspraak op de tocht.
De inmiddels afgesloten internetconsultatie met betrekking tot het wetsvoorstel leverde ruim 1500, veelal negatieve, reacties op. Mark Akkerman, auteur van het rapport: “Dit wetsvoorstel ondermijnt democratische besluitvorming en is een bedreiging voor de leefomgeving en privacy. Het is een extreme uitwas van een politieke keuze voor oorlogsvoorbereiding en militarisering, ten koste van dialoog, diplomatie en het werken aan internationale sociale en klimaatrechtvaardigheid.”
Stop Wapenhandel pleit voor duurzame, inclusieve veiligheid, niet gebaseerd op militaire macht en afschrikking maar op het oplossen van oorzaken van onveiligheid.