19-09-2016 – Ondanks grote zorgen over de dubbele agenda van veel landen in het Midden-Oosten – steun aan de strijd tegen IS maar tegelijk steun aan gewelddadig extremisme, of het volgen van een eigen regionale machtsagenda – en ondanks de dramatische oorlog in Jemen, bleef Nederland vorig jaar wapens leveren aan het Midden-Oosten. Van de totale wapenexport van ruim 870 miljoen euro ging zo’n 16% naar deze regio. Dat staat in de zojuist verschenen ‘Kritische analyse wapenexportbeleid 2015‘ van Stop Wapenhandel.
Doorgaande leveringen aan de coalitie die onder leiding van Saoedi-Arabië oorlog voert tegen Jemen – waaronder de levering van Fennek verkenningsvoertuigen aan Qatar en de doorvoer van Canadese pantservoertuigen naar Saoedi-Arabië – zijn vanuit mensenrechtenoogpunt onbegrijpelijk.
Nederland hecht op het terrein van wapenexportbeleid sterk aan Europese harmonisatie, ook om ‘undercutting’ (“als wij het niet leveren levert een ander het wel”) te voorkomen. Harmonisatie is echter nog ver weg: veel landen volgen hun eigen beleid, gerelateerd aan hun eigen strategische en/of economische belangen. De Europese Gedragscode Wapenexport laat daar (niet voor niets) veel ruimte voor. Het zonder toetsing doorlaten van doorvoer uit andere EU- en aanverwante landen en het gebruik van globale en algemene vergunningen gaat echter wel uit van een geharmoniseerd beleid. Nederland levert op die punten controlemogelijkheden in. Zo wordt munitie uit Bulgarije en Zwitserland in 2015 via Nederland doorgevoerd naar de controversiële bestemmingen Nigeria en de Verenigde Arabische Emiraten.
Op transparantiegebied loopt Nederland voorop in de EU. Dat geldt niet voor openheid over de eindgebruiker van een product; het maakt nogal uit of dat de krijgsmacht, de politie of een bedrijf is. Ook de gerapporteerde exportwaarden zijn soms nogal onduidelijk: de regering noemt in zijn jaarrapportage 2015 aan de Kamer andere totaalwaarden dan die uit de maandrapportages van de douane te halen zijn. Waarschijnlijk zijn dit administratieve afwijkingen, maar het is wel slordig.
Lees de Kritische analyse Wapenexportbeleid hier.
.
