Stoppen met de JSF scheelt 6 miljard euro
(en wat moeten we er eigenlijk mee?)
Hoeveel financiële schade wordt er geleden als we nu stoppen met het JSF project? Is het een half miljard of een miljard euro? Je kunt ook een andere vraag stellen, namelijk: waar zijn we mee bezig als we doorgaan met de JSF? De aanschaf van 85 toestellen à 70 miljoen per stuk gaat 6 miljard euro kosten. Plus nog 9 miljard exploitatiekosten. Wellicht is het dus zinvol, om eens de vraag te stellen, waarom we er nu al voor een miljard of een half miljard inzitten. Noch kabinet, noch parlement heeft zich daar tot nu toe mee beziggehouden. Het gaat alleen maar over geld, terwijl de vraag zou moeten zijn: is dit het toestel wat we willen?
Waarom wil de luchtmacht een heel duur gevechtsvliegtuig? Een belangrijke kostenpost bij de JSF is zijn zeer geavanceerde stealth, het vermogen om onzichtbaar te zijn voor radar. De JSF beschikt over de allernieuwste stealthsnufjes. Maar ook de radartechnologie-ontwikkeling staat niet stil, en verwacht wordt dat rond 2015 als de JSF in gebruik zou moeten worden genomen de radartechnologie de stealthtechnologie grotendeels heeft ingehaald. Het dure voordeel van de JSF vervalt dus op het moment van ingebruikname. Bovendien: hang een bom onder je vliegtuig en je stealth werkt niet meer. Ondertussen heeft de wapenindustrie aan zijn eigen technologiewedloop goed verdiend.
Een veelgehoord argument voor de aanschaf van nieuwe gevechtsvliegtuigen is dat ze grondtroepen op missie moeten beschermen. Als onze jongens en meisjes op patrouille onder vuur komen te liggen moeten we ze de beste bescherming kunnen bieden, is de redenering. Als we even afzien van de vraag hoe zinvol en verantwoord het is om jongens en meisjes hun leven te laten wagen in Uruzgan, zijn hier twee argumenten tegenin te brengen. Ten eerste is de grootste bedreiging in de moderne, zeer asymmetrische oorlogvoering het IED (improvised explosive device), zeg maar de zelfgeknutselde bermbom. Daar helpt geen gevechtsvliegtuig tegen. En ten tweede wordt het schietende vliegtuig binnen afzienbare tijd overbodig gemaakt door het UCAV, de Unmanned Combat Aerial Vehicle, het onbemande gevechtsvliegtuig. Nu al worden onbemande, met raketten bewapende vliegtuigjes ingezet in Irak, Afghanistan en Gaza. Erg fijn is de komst van de UCAV’s niet, want de drempel om ze in te zetten en er daadwerkelijk mee te schieten is lager dan bij bemande gevechtsvliegtuigen. Maar vanuit militair oogpunt hebben onbemande vliegtuigen onmiskenbaar het voordeel dat eigen personeel veel minder risico loopt.
Militaire sprong voorwaarts
Gevechtsvliegtuigen zoals de JSF zijn niet bedoeld voor vredesmissies en kleinschalige operaties. Ze zijn bedoeld voor grootschalige aanvalsoorlogen over grote afstand. Het lijkt erop, dat Nederland daar aan deel wil gaan nemen. Daarop wijst ook de discussie om voor de F-16 en diens opvolger zogenaamde stand-off wapens aan te schaffen, zoals de JASSM en de JSOW raketten. De aanschaf van zulke wapens is een grote militaire sprong voorwaarts richting aanval op een zwaarbewapende vijand. Je hebt het dan niet meer over een oorlog tegen terrorisme en zeker niet over een vredesmissie, je hebt het dan over oorlogsplannen richting China of Iran.
Het grootste verwijt dat we regering en parlement maken met betrekking tot de JSF is dat er nog nooit een fatsoenlijk debat is gevoerd over de vraag, of we als Nederland ons defensiegeld moeten steken in een aankoop voor zo’n soort oorlog.
Toch blijft vooral het geld Den Haag bezighouden. Inmiddels is duidelijk dat de Nederlandse defensie-industrie geen zin heeft om het door de regering voorgeschoten inkoopgeld voor de ontwikkelingsfase van de JSF terug te betalen. Terwijl het volgens eigen zeggen goed verdient aan de JSF en dat geld dus best zou kunnen ophoesten. Daarover kunnen we nog wat politiek kabaal verwachten, als de dames Eijsink en Hamer van de PvdA tenminste blijven vasthouden aan hun principiële standpunt dat het de belastingbetaler niets extra’s mag kosten.
Verknochtheid aan miskoop
Volgens het luchtvaarttijdschrift Aviation Week “remain (the Netherlands) steadfastly locked into its JSF plan”. Maar daarvoor is geen dwingende politieke of economische noodzaak. Noorwegen en Denemarken, ook partners in het JSF-project, houden alle opties nog open, inclusief upgrading van de F-16’s, die volgens Van Middelkoop “tot op de draad versleten”zijn. Zou de Noorse regering dat niet weten, of zou de luchtmachtlobby van Noorwegen gewoon minder invloed hebben? Of is het probleem misschien, dat je onder Eurofighters, Rafale’s en Gripens minder makkelijk de eerder genoemde stand-off wapens kunt hangen? Als dat doorslaggevend zou zijn, waarom schrijft Eijsink dan in haar PvdA-defensienota dat “Hiertegen (tegen stand-off wapens, red.) dezelfde bezwaren aan te voeren zijn als tegen (..) kruisvluchtwapens” namelijk dat: “het niet is aannemelijk dat ons land in dergelijke conflicten het spits afbijt en met zijn beperkte aantal kruisvluchtwapens als eerste aan zet is”?
De verknochtheid van de regering aan wat de miskoop van de eeuw gaat worden, blijft raadselachtig. De positie van de PvdA blijft dubbelzinnig. Wij blijven hopen dat het gezond verstand en de goede analyse van vooral de twee PvdA-dames, uiteindelijk worden omgezet in een consequent standpunt. Kom op dames, we stemmen al jaren op vrouwen voor een minder macho beleid, laat nu eens zien dat het verschil maakt!
Ga naar:
Inhoudspagina onderzoeksdossier
Keuze voor JSF militair niet erg logisch
Bodemloze put – Dieper het drijfzand in
Chronologie van een rampdossier, 1996 – 2011
